Pełcznica - potok w województwie dolnośląskim, prawy, największy dopływ Strzegomki; długość 39 km. Źródła powyżej Wałbrzycha, w Górach Wałbrzyskich, na północnych stokach Masywu Borowej, w pobliżu dzielnicy Glinik Stary, około 450 m n.p.m. Przepływa przez Wałbrzych i Świebodzice, przy czym wałbrzyski odcinek jest częściowo skanalizowany - tzn. struga płynie pod miastem, a na powierzchni dopiero od dzielnicy Stary Zdrój. Pomiędzy Wałbrzychem a Świebodzicami tworzy Przełom Pełcznicy - ważny element Książańskiego Parku Krajobrazowego. Wpada do Strzegomki na jej 43-44 kilometrze, w pobliżu wsi Skarżyce, jako jej prawy dopływ. Większymi dopływami są potoki: Sobięcinka, Poniatówka, Lubiechowski Potok (Lubiechowska Woda) i Szczawnik. Obecnie Pełcznica toczy wody od I do III klasy czystości. W latach 1946-1996 była zwana przez mieszkańców Wałbrzycha i okolic "Smródką", a w Świebodzicach "czarnulą". Powodem było katastrofalne zanieczyszczenie szlamem z odstojników, poflotacyjnych węgla koksującego z wałbrzyskich kopalń. (wikipedia)

Historycznie jest spore zamieszanie z nazwami rzeki: na mapach hrabstwa Mieroszów jest to "Waldenburger Wasser" (mapy Mieroszowa z lat 1736-1737), wg opisu potoków i źródeł z archiwum książańskiego potok nazywa się "Hellebach" od źródła do młyna na Glinku Starym, następnie do połączenia ze Szczawnikiem w Pełcznicy jest to "Freiburger Wasser", a dalej jest Pełcznicą "Polsnitz". Na mapie Vogela z 1838 roku - potok na odcinku od Polnego Młyna na Szczawienku (ul. Ogrodowa) do wylotu z wąwozu książańskiego nazywał się "Hellebach", a dalej "Polsnitz. Na kolejnych mapach nazwa "Hellebach" przesuwała się już do Starego Zdroju.. Pojawiały się także inne nazwy "Pulsnitz" (1785 r.), "Steine-Flusschen" (1829 r.), prawdopodobnie od miejsca wypływu źródła koło Kamionki. Jest też nazwa "Höllenbach" z 1831 roku i "Wilde Bach". Nazwy przedwojennej "Laisebach" należało szukać na mapach powiatu waldenburskiego od 1863 r. Odnotowane powodzie spowodowane przez Pełcznicę to lata: 1785, 1829, 1883, 1897, 1928. Po powodzi 1829 r. zaczęto regulować bieg rzeki na wysokości między Placem Tuwima a Placem Grunwaldzkim (były to tzw. błonia "Aue"). Od 1864 roku zaczęto powoli przykrywać koryto - najpierw kładkami, a potem całymi płytami - kwestię zakończono ostatecznie w 1941 roku na odcinku z ul. Niepodległości do ul. Mazowieckiej.

(uzup. moose na podst. M. Kleinwachter "Das Schicksal eines Flusschens" (w:) "Schlesisches Bergland-Kalender 1942"