Jesteś niezalogowany
NOWE KONTO

Polski Deutsch

      Zapomniałem hasło/login


ä ß ö ü ą ę ś ć ł ń ó ż ź
Nie znaleziono żadnego obiektu
opcje zaawansowane
Wyczyść




Zakład Górniczy Bolesław Chrobry (dawny), Wałbrzych
heck: Idą chłopy na szychtę
Sobięcin
Szyszka: Coś dawno kolegi wika nie było.
Dom Pomocy Społecznej, ul. II Armii, Wałbrzych
rajaser: Widok kilka lat wcześniej
pl. Bohaterów Pracy, Wałbrzych
heck: I zaznaczony dom krzyżykiem,w którym pani Stancikova mieszkała .
Budynek nr 2 (nie istnieje), ul. II Armii, Wałbrzych
bogdanow: Także krótko po wojnie był tu posterunek M.O. na miasto Sobięcin (ówczesny adres: Kamienna 2).
Budynek nr 7, ul. Niepodległości, Wałbrzych
rajaser: Widok poprzedni

Ostatnio dodane
znaczniki do mapy

Mmaciek
Popski
StaSta
Mmaciek
sawa
MacGyver_74
dariuszfaranciszek
foto-baron
Rob G.
Tony
Rob G.
Rob G.
McAron
MacGyver_74
MacGyver_74
MacGyver_74
prysman
MacGyver_74
MacGyver_74
MacGyver_74
MacGyver_74

Ostatnio wyszukiwane hasła


 
 
 
 
Obiekty i instytucje kulturalno-oświatowe w Wałbrzychu i Szczawnie-Zdroju
Autor: Petroniusz°, Data dodania: 2012-10-11 18:55:15, Aktualizacja: 2021-01-16 12:29:21, Odsłon: 22268

Dawnych wspomnień czar...

"Bliźniaczy" artykuł o obiektach sportowo-rekreacyjnych:  wyświetl w nowym oknie.

Rozpoczynając zbieranie materiałów do tego artykułu nie przypuszczałem jak ponadczasowe były słowa starosty wałbrzyskiego E.Szewczyka, który w roku 1945, witając prezesa Rady Ministrów Osóbkę-Morawskiego powiedział "Nie jesteśmy Dzikim Zachodem, lecz najkulturalniejszą częścią Rzeczypospolitej"[1]. Dzisiaj wiele z przedstawionych instytucji już nie istnieje, a wałbrzyska scena kultury i oświaty uległa znacznym przeobrażeniom. Ale ten "duch" w sercach mieszkańców regionu jeszcze nie umarł... :)

Materiał podzieliłem na bloki:

A. Amfiteatry, sceny na wolnym powietrzu, pawilony muzyczne
B. Teatry, sceny teatralne
C. Muzea
D. Domy kultury
E. Kluby
F. Biblioteki, czytelnie
   G. Kina
H. Orkiestry, zespoły muzyczne i taneczne
I. Galerie
J. Towarzystwa
K. Pozostałe

Zabrakło tutaj informacji o wałbrzyskich mediach (radio, telewizja, prasa), ale to materiał na oddzielny artykuł (w trakcie opracowania). W wykazie nie ująłem również wiele innych obiektów/instytucji kulturalno-oświatowych, które kiedyś funkcjonowały na tym terenie, m.in.:

a) Wałbrzyskie Towarzystwo Kultury (1972 - ?)
b) Żydowskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne
c) Oddział Dolnośląskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego
d) Oddział Towarzystwa Wiedzy Powszechnej
e) Towarzystwo Przyjaciół Wałbrzycha (1977 - 1982)
f) Koło Towarzystwa Miłośników Nauk o Ziemi
g) Stowarzyszenie Plastyków Amatorów (1977 - ?)
   h) Wałbrzyskie Stowarzyszenie Jazzowe
i) Towarzystwo Przyjaciół Teatru
j) Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich
k) Klub wielbicieli języka i kultury czeskiej Czechofil
l) Dom Bretanii, Wałbrzych ul. Zamkowa
m) Żydowska Organizacja Rozwoju Twórczości, Wałbrzych, ul. Królewiecka 7 (1946 - ?)

a także tych na pograniczu rekreacji i kultury, m.in.:

a) Wałbrzyski Klub Górski i Jaskiniowy
b) Polskie Towarzystwo Tatrzańskie oddział w Wałbrzychu, ul. Słowackiego 16 (1947 - ?), utrzymujące swego czasu schroniska w Zagórzu Śląskim, na Chełmcu i w Rybnicy Leśnej
c) PTTK Wałbrzych

Nie wykluczam jednak, że w niedalekiej przyszłości, po zebraniu dodatkowych informacji, zostaną ujęte w poniższym wykazie. Nie sposób również wspomnieć o wszystkich orkiestrach (zespołach muzycznych).  Właściwie każda kopalnia, każdy większy zakład przemysłowy posiadał swoją własną orkiestrę, ale trudno dzisiaj znaleźć na ich temat jakieś informacje. Dlatego w punkcie H ująłem tylko te najdłużej działające. Ze względu na przyjętą przeze mnie konstrukcję tabeli, powtarzają się niektóre obiekty - nie jest to błąd, a celowe zamierzenie. 

W zestawieniu są "białe plamy" - liczę na Waszą pomoc w ich wypełnieniu. 

Lp. Nazwy obiektu/instytucji Link do obiektu na portalu (obecna, poprzednie znane funkcje), lokalizacja Data rozpocz. działaln. kult.-oświat. w obiekcie Data zakończ. dzialaln. kult.-oświat. w obiekcie

Zdjęcie archiwalne


Zdjęcie współczesne

Krótka charakterystyka, ciekawostki, rodzaje działalności Status, uwagi
A. AMFITEATRY, SCENY NA WOLNYM POWIETRZU, PAWILONY MUZYCZNE
1 2 3 4 5 6 7 8
A.1. Amfiteatr

Natur Theater
(przed II wś)

Amfiteatr
ul. Jagiełły (okolice Mauzoleum),
Wałbrzych Śródmieście/Podgórze
19xx lata 30. XX wieku

Amfiteatr powstał z inicjatywy popularnego pastora Fuhrmanna z niewielką dotacją ze strony państwa (Staat), a głównie w wyniku prac społecznych. Przy wejściu wisiał szyld "Fur unser Volk" a grano tam głównie sztuki ludowe. Na archiwalnym zdjęciu obok widać jeden z dwóch domków szwajcarskich stanowiących dekorację i kulisy. Na pewno po rozpoczęciu budowy osiedla na zboczu wzniesienia Niedźwiadki teatr przestał działać. Zdjęcie teatru umieszczone w WHB Z 1967r. z podpisem: "Ev. Waldkirche auf der Reussendorfhohe in Waldenburg in Schlesien" sugerowałoby, że w amfiteatrze pewnie w miesiącach letnich odprawiano również nabożeństwa religijne.[1a] Nie istnieje
A.2. Amfiteatr
przy Zamku Książ

Gazownia zamkowa
(przed II wś)

Amfiteatr
ul. Jeździecka,
Wałbrzych Książ

196x x

Brak
zdjęcia
archiwalnego


"Scena leśna, rodzaj amfiteatru, umiejscowiona została naprzeciwko budynku bramnego w zadrzewionym wgłębieniu, chronionym od wiatrów, gdzie kiedyś rozciągał się staw gospodarczy przy międlarni. Po powiększeniu sceny i jej zaplecza widownia może pomieścić 1.500 widzów.[2]

Przed II WŚ przez pewien okres czasu w tzw. wieży amfiteatru mieściła się gazownia dla kompleksu zamkowego. Koncepcje modernizacji i przebudowy tego miejsca nie zostały zrealizowane.

Istnieje częściowo. Są plany remontu obiektu.
A.3. Pawilon muzyczny

Musikpavillon, Musikhalle
(przed II wś)

Pawilon muzyczny
ul. Jordana (Park Kościuszki),
Wałbrzych Sobięcin
(?) ok. 1965

"Była to parkowa budowla w kształcie rotundy, jej stożkowy dach wspierał się na pięciu lub sześciu kolumnach. Największe wrażenie robiła akustyka jaka panowała wewnątrz, posadzka bowiem wykonana była z płyty prawdopodobnie granitowej lub bazaltowej, wystarczyło nawet niewielkie tupnięcie aby powstał rezonans akustyczny o znacznej sile."[3] Nie istnieje
A.4. Amfiteatr (STYK - Wałbrzyska Strefa Kultury)

Skwer

Amfiteatr
pl. Teatralny,
Wałbrzych Śródmieście
2011 x

W dniu 13.01.2012r. odbyło się uroczyste otwarcie amfiteatru na pl. Teatralnym oraz Teatru Dramatycznego im. J.Szaniawskiego po modernizacji. Na scenie amfiteatru wystawiono spektakl plenerowy Porywacze ciał.[4] Istnieje
A.5. Muszla koncertowa

Musikpavillon, Musikhalle
(przed IIWŚ)

Muszla koncertowa
Park Zdrojowy (przy Promenadzie),
Szczawno-Zdrój
18xx x

"Był to niewielki drewniany pawilonik, sklepiony półkolistą czaszą, dekorowany misterną snycerką i wsparty na bogato profilowanych słupach, z muzycznym emblematem na zwieńczeniu dwuspadowego dachu. Postawiony na wysokiej podmurówce, pozwalał słyszeć i oglądać koncertujących muzyków nawet z dalszych części promenady."[5] Istnieje
A.6. Amfiteatr

Waldbühne,
Teatr Leśny, Teatr Letni
(przed II wś)

Amfiteatr (ruina)
Park Zdrojowy,
Szczawno-Zdrój
19xx 1997(?)

Leśna scena powstała przed IIWŚ. W czasie przebudowy w latach 1964-65 zmniejszono scenę kosztem niecki dla orkiestry, w miejsce muszli sferycznej nad sceną rozpięto muszlę w kształcie ćwiartki kuli. Po pożarze w latach 80. XXw. scenę przebudowano. Obecny stan obiektu (spalona muszla, ruina) utrzymuje się od 1997 lub 98 roku.[6]
"Powybijane szyby, osmolona i zardzewiała konstrukcja sklepienia nad muszlą straszy przechadzających się kuracjuszy, ławki połamane i puste, długo nikt tutaj nie siedział, zapewnie długo też nie usiądzie. Wokół muszli koncertowej zaniedbane i chylące się ku upadkowi "ozdobne latarnie", wystające kable, porozbijane klosze, pordzewiałe i powyginane metalowe elementy lamp, dawniej pełniące rolę ozdób."[7]
Istnieje częściowo (pozostaje w ruinie).
A.7. Pawilon muzyczny

Musik-Orchester im Wäldchen
(przed II wś)

Pawilon muzyczny
Park Zdrojowy,
Szczawno-Zdrój
(?) 19xx

"Pawilon muzyczny znajdował się przy ścieżce (miała nazwę własną - Valentiner Weg) w Parku Zdrojowym, nieco powyżej polany na której stał kiedyś pierwszy dom dra Zemplina (Pappel-Hof), a obecnie ruina Amfiteatru. Nie jest jasne kiedy obiekt powstał, ani kiedy popadł w ruinę. Po pawilonie została kamienna podmurówka przy ścieżce."[8] Nie istnieje
B. TEATRY, SCENY TEATRALNE
1 2 3 4 5 6 7 8
B.1. Theatersaal, Konzersaal
(sala teatralno-koncertowa)

Hotel Zum goldenen Schwert
(przed II wś)

Kamienica mieszkalno-usługowa
Rynek 5,
Wałbrzych Śródmieście
(?) 1926

"Życie kulturalne w Wałbrzychu, tym wielkim ośrodku przemysłowym Dolnego Śląska, nie posiadało sprzyjających warunków rozwoju. Od dziesięcioleci działały tutaj stowarzyszenia kulturalne (chóry, orkiestry amatorskie), jednak w mieście brak było ośrodka koordynującego działalność kulturalną. Przedstawiciele władz miejskich, a także reprezentanci sfer przemysłowych, niewiele uczynili na tym polu. Wyrazem kulturalnego upośledzenia miasta był brak stałego teatru. Przedstawienia goszczących w Wałbrzychu zespołów teatralnych odbywały się w liczącej 600 miejsc sali hotelu "Pod Złotym Mieczem" (...) lub w kinie "Capitol". Projekt budowy gmachu teatralnego i sali koncertowej, podjęty przez magistrat na początku lat dwudziestych, nie doczekał się realizacji."[9] W roku 1926 policja budowlana zakazała organizowania w sali widowisk ze względu na bezpieczeństwo widzów. Kamienica istnieje. Sala teatralna i koncertowa została wyburzona.
B.2. Teatr Kukiełek
(1945-1948)

Miejski Teatr
Lalki i Aktora
(1948-1953)

Państwowy Teatr
Lalki i Aktora
(1954-1999)

Teatr Lalki
i Aktora

(1999-nadal)

Hotel Försterhaus
(przed II wś)

Cyganeria (hotel robotniczy kopalni Wałbrzych)
(1945-196x)

Dom Kultury "Mieszko"
(196x-197x)

Dom Kultury "Kolejarz"
(197x-199x)

Budynek mieszkalny
ul. Niepodległości 245,
Wałbrzych Podgórze

1945 1946

Pierwsza próby odbywały się w prywatnym mieszkaniu założycieli teatru - tam też była pracownia lalek i dekoracji.[10] Teatr oferował również przedstawienia objazdowe. Oprócz sali w Cyganerii przedstawienia odbywały się też w sali przy restauracji Zacisze (znajdowała się na rogu Rynku i Gdańskiej, jej właścicielem w roku 1945 był A.Motyl - prawdopodobnie chodzi o salę w kamienicy Rynek nr 5, która rok później stała się oficjalną siedzibą teatru). W roku 1946 Teatr został przeniesiony do kamienicy Rynek 5 w Wałbrzychu. Kamienica przy Niepodległości 245 pełni obecnie funkcję mieszkalną.

Hotel Zum goldenen Schwert
(przed II wś)

Kamienica mieszkalno-usługowa
ul. Niepodległości 245,
Wałbrzych Śródmieście
1946 1951

W kamienicy przedwojennego hotelu Zum goldenen Schwert teatr otrzymał do dyspozycji salę. "Tak stworzone zostały pozory stabilizacji, ale jak to w życiu bywa, zadowolenie plotło się z troskami. Także tymi zupełnie przyziemnymi. Salę trzeba było we własnym zakresie ogrzać i posprzątać. Mieściła się na piętrze, a wiodły do niej strome żelazne schody. Najważniejsze, że była zbyt duża jak na potrzeby dziecięcego teatru, liczyła aż 525 miejsc."[11] W roku 1951 teatr został przeniesiony do dawnej sali kinowej hotelu Kaiserhof przy ul. Kopernika 2 w Wałbrzychu. Kamienica Rynek 5 istnieje.

Hotel Kaiserhof
(189x-1919)

Hotel Deutscherhof
(1919-1945?)

Teatr Lalki i Aktora
w dawnej sali kina hotelowego,
ul. Jana Brzechwy 16,
Wałbrzych Śródmieście

(1951-nadal)

1951 x

W roku 1951 teatr otrzymał upragnioną nową siedzibę - dawną salę kinową przedwojennego hotelu Kaiserhof. Na przystosowanie obiektu do potrzeb teatru Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy przeznaczył środki w wysokości 450 tys. złotych. "Zakres prac obejmował budowę sceny i zwiększenie pojemności widowni ze 180 do 300 miejsc, a także wzniesienie budynku administracyjnego. (...) Do prac przystąpiono pod koniec sierpnia, a już w lutym wałbrzyscy lalkarze przenieśli się do własnej, adaptowanej z myślą o teatrze dziecięcym siedziby (...)."[12] Teatr działa w tym obiekcie do dnia dzisiejszego.
B.3. Teatr Miejski
im. A.Fredry

(1945-1947)

Hotel Försterhaus
(przed IIWŚ)

Cyganeria (hotel robotniczy kopalni Wałbrzych)
(1945-196x)

Dom Kultury "Mieszko"
(196x-197x)

Dom Kultury "Kolejarz"
(197x-199x)

Budynek mieszkalny
ul. Niepodległości 245,
Wałbrzych Podgórze
1945 1947

Sala teatralna urządzona została w sali widowiskowej przedwojennego Hotelu Försterhaus. Teatr otworzyły władze samodządowe. Początkowo jedynymi rekwizytami były krzesła i kotary, nie było również stałego zespołu aktorskiego. Teatr ściśle współpracował z teatrem jeleniogórskim, który niemal co tydzień na wałbrzyskiej scenie wystawiał sztuki, zwykle przy pełnej sali. „Cztery i pół kilometra od śródmieścia nie odstraszyło nikogo. Było w tym czasie w Wałbrzychu około siedmiu tysięcy ludności polskiej."[13].

"W sezonie 1946/47, gdy teatr jeleniogórski zawiesił okresowo działalność, w Wałbrzychu występowały jedynie przypadkowe objazdowe trupy teatralne. Niestety, niewybredny repertuar i niefortunne występy "tak dalece zraziły publiczność wałbrzyską - pisał tygodnik "Wałbrzych" z 6 VII 1947r. - że już nawet dobremu zespołowi trudno zwabić do teatru amatorów".[14]

Na upadek teatru w roku 1947 wpływ miało wiele przyczyn, m.in.: brak własnego zespołu aktorskiego, brak odpowiedniego zaplecza, oddalenie od centrum miasta, duża wówczas migracja ludności, niedociągnięcia organizacyjne i błędy programowe. Budynek pełni obecnie funkcje mieszkalne.
B.4. Państwowy Teatr Dolnośląski w Jeleniej Górze, filia (scena) w Wałbrzychu
(1956-1964)
Według plakatu zapraszającego na premierę otwarcia teatru, mieścił się on przy ulicy Lewartowskiego; Według Romana Śwista (www.dolny-slask.org.pl) był to obiekt dzisiejszego teatru przy pl. Teatralnym. 1956 1964 Brak Filia zainaugurowała swoją działalność premierą sztuki Pan Damazy (komedia w 4 aktach). „Wałbrzyska scena od początku oparta była na bardzo chwiejnych podstawach. Mierny zespół aktorski i dosyć przypadkowy repertuar nie zdołały bliżej zainteresować szerokiej publiczności. Ponadto inicjatorzy przedsięwzięcia kierowali się zgoła sprzecznymi intencjami: jeleniogórzanie usiłowali zdobyć w Wałbrzychu mocny przyczółek dla dalszej ekspansji terytorialnej, gospodarze natomiast od początku traktowali filię jako etap przejściowy w staraniach o własny teatr. W rezultacie obie strony były z siebie wybitnie niezadowolone."[15] Nieustannie trwały próby usamodzielnienia sceny wałbrzyskiej. W roku 1964 teatr zakończył działalność w dotychczasowej postaci w związku z rozpoczęciem działalności przez Teatr Dramatyczny.
B.5. Teatr Poezji
(1958-1959)

Amatorski Teatr Poezji "Kleks"
(1959-1980)

W literaturze można spotkać jeszcze nazwę Teatr Lalek Kleks, ale ta nazwa jest błędna.

Königin-Luise-Lyzeum
(1913-20)

Städtisches Lyzeum
(1920-25)

Holtei-Schule
(od 1925r.)

Zespół Szkół nr 8
(Technikum Górnicze/Energetyczne)
al. Wyzwolenia 5
Wałbrzych Śródmieście
1958 1980

Był to jeden z najznakomitszych amatorskich teatrów poezji w Polsce. "Program tegoż teatru oparty został na literaturze staropolskiej i poezji ludowej. Teatr Kleks m.in. raz w roku organizował "Jesienne Firleje" w Ratuszu, oparte na staropolskiej satyrze, fraszce i dowcipie."[16]

"Widowiska Kleksa były nie tylko pełne poezji i dowcipu, ale przede wszystkim niezwykle klarowne i wyjątkowo czyste w scenicznym rysunku. Odznaczały się doprowadzoną do perfekcji grą rekwizytem. Urzekały oryginalnym, przeważnie opartym na tekstach staropolskich repertuarem (...). Zespół do 1980r. dał około 20 premier, z których niemal każda uzyskała wyróżnienie o znaczeniu ogólnopolskim. (...) Kleks grał na deskach Teatru Dramatycznego w Warszawie, wielokrotnie występował przed kamerami telewizji i był prezentowany przez czołowe czasopisma w kraju - od "Kultury" począwszy, a na "Przekroju" skończywszy. "[17]

Nie istnieje
B.6. Teatr Dramatyczny
(1964-1979)

Teatr Dramatyczny
im. Jerzego Szaniawskiego

(1979-nadal)
Teatr Dramatyczny
im. Jerzego Szaniawskiego

pl. Teatralny 1,
Wałbrzych Śródmieście
1964 x

W roku 1960 Miejska Rada Narodowa specjalną uchwałą zobowiązała władze administracyjne miasta do rozpoczęcia starań o własny miejski teatr dramatyczny. Po uzyskaniu zgody Ministerstwa Kultury i Sztuki wyremontowano gmach przy pl. Teatralnym, wybudowano zaplecze i w dniu 01.10.1964r. w Wałbrzychu "narodził się" Teatr Dramatyczny. Teatr rozpoczął swoją działalność uroczystą premierą Zemsty w dniu 23.11.1964r.[18] Teatr funkcjonuje
B.7. Teatr społeczności żydowskiej "Renesans"

 

b.d.

 

(?) (?) Brak Teatr wystawiał przedstawienia m.in. na scenie Górniczego Domu Kultury przy Al. Wyzwolenia w Wałbrzychu. Teatr nie istnieje.
B.8. Scena Filialna Teatru Dramatycznego

Schloss Fürstenstein
(przed IIWŚ)

Zamek Księżno (Książno)
(1946-1947)

Zamek Książ
ul. Piastów Śląskich 1-8,
Wałbrzych Książ

1975 1977 (?)

Brak
zdjęcia
archiwalnego


Scenę filialną na Zamku Książ utworzył dyrektor i kierownik artystyczny A.Strokowski. Na scenie filialnej odbyła się m.in. premiera Cyda Corneille`a w reżyserii Forda-Hanaoki.[19]

Prawdopodobnie Scena filialna działała w obecnej sali kinowej, w której wystawiane są sztuki teatru William-Es.

Obecnie nie funkcjonuje.

B.9. Teatr William-Es

Schloss Fürstenstein
(przed IIWŚ)

Zamek Księżno (Książno)
(1946-1947)

Zamek Książ
ul. Piastów Śląskich 1-8,
Wałbrzych Książ

2005

(na Zamku Książ od 2006)

x

Brak
zdjęcia
archiwalnego


"Jest całkowicie prywatnym teatrem finansowanym z własnych dochodów, oraz środków ze sponsoringu. Zespół teatru tworzą profesjonalni aktorzy pochodzący z różnych stron Polski. Teatr współpracuje z doświadczonymi reżyserami, scenografami i kompozytorami teatralnymi. Wystawia swe sztuki na terenie całego kraju, oraz na salach widowiskowych Wałbrzycha, Szczawna Zdroju i salach Zamku Książ, który od czerwca 2006 roku stanowi jego siedzibę. Wszystkie spektakle teatru realizowane są w formie klasycznej z założeniem wierności epoce z której pochodzi tekst sztuki."[20] Teatr funkcjonuje.
B.10. Teatr w Szczawnie-Zdroju

Szczawno-Zdrój.

Rozwidlenie ulic Słowackiego i Sienkiewicza.

przed 1822 1890 Brak Był to pierwszy szczawieński teatr. Mieścił się on w drewnianym budynku, peryferyjnie usytuowanym w rozwidleniu dzisiejszych ulic Słowackiego i Sienkiewicza. W roku 1836 przebudowano go wg projektu J.F.Raabego. Wykonawcą malowideł we wnętrzach teatru był wrocławski malarz teatralny Arrignoni. Była to budowla o klasycystycznym wystroju, prostej bryle, z zewnętrzną klatką schodową.[21] Drewniana bryła teatru wywierała różne wrażenie na współczesnych: jednym się podobał, na innych robił nieprzyjemne wrażenie. G.Hauptmann "porównywał budynek teatru z szopą drewnianą o klasycystycznym trójkątnym szczycie i zewnętrznych schodach. (...) Jedni pisali, że jest to "miły budynek" (A.Zemplin), inni, że teatr zbudowany z drewna robi "nieprzyjemne wrażenie" (T.Grieben)."[22] Ze względu na zły stan techniczny w roku 1890 teatr zamknięto a  obiekt wyburzono.
B.11. Teatr Zdrojowy im. Henryka Wieniawskiego
(1945?-nadal)

Fürstliches Kurtheater
(1896-1945?)

Teatr Zdrojowy im. Henryka Wieniawskiego
ul. Kościuszki 19a,
Szczawno-Zdrój
1896 x

Nowy teatr szczawieński wybudowano w dogodniejszym miejscu niż poprzedni "bo przy promenadzie, w sąsiedztwie Białej Sali. Eklektyczny budynek z efektownymi neorokokowymi wnętrzami na przełomie wieków XIX i XX zelektryfikowano i wyposażono w wentylację."[23]

Sala, posiadająca wymiary 19x13 metrów jest wysoka na 10 metrów. Na piętrze mieszczą się wysunięte balkony 3 lóż. Z sufitu zdobionego rozetą zwisa duży żyrandol. Otwory wentylacyjne zakrywają kraty w stylu regencji. W latach 1972-1994 teatr był remontowany. Od ponad 30 lat odbywają się tu Międzynarodowe Festiwale Henryka Wieniawskiego, koncerty Vratislavia Cantans i Filharmonii Sudeckiej oraz recitale uznanych artystów.[24]

Teatr istnieje i funkcjonuje.
B.12. Półzawodowy Zespół Pieśni i Tańca „Freundschaft” społeczności niemieckiej
(1952-1957)

Teatr Muzyczny
(1957-1958?)

Hotel Preussische Krone
(przed IIWŚ)

Powiatowy Dom Kultury

Sanatorium Korona Piastowska
ul. Wojska Polskiego 1, Szczawno-Zdrój

1952 1954

Zespół otrzymał od Miejskiej Rady Narodowej w Szczawnie-Zdroju budynek przy ul. Równoległej 16. Teatr zmienił siedzibę - przeprowadził się do budnku przy ul. Równoległej 16.

Szkoła Podstawowa
nr 2

Budynek mieszkalny
ul. Równoległa 16
Szczawno-Zdrój

1954 1958 (?)

Brak
zdjęcia
archiwalnego


"W Szczawnie Zdroju funkcjonował 64-osobowy Zespół Pieśni i Tańca „Freundschaft”, finansowany bezpośrednio przez Ministerstwo Kultury. W listopadzie 1952r. został on utworzony i rocznie dawał 150 występów. W wyniku wyjazdu członków zespołu na pobyt stały do obu państw niemieckich uległ on przekształceniu w Teatr Muzyczny z siedzibą w Szczawnie-Zdroju. Wkrótce wszystkie te zespoły przestały istnieć z powodów naturalnych."[25] Teatr nie istnieje.
B.13. Teatr

Preussischer Hof
(przed IIWŚ)

Szkoła Podstawowa
nr 1

Budynek mieszkalny
ul. Chopina 1,
Szczawno-Zdrój

(?) koniec lat 50. XXw.

Brak
zdjęcia
współczesnego
b.d. Teatr nie istnieje.
C. MUZEA
1 2 3 4 5 6 7 8
C.1.

Muzeum Starożytności Ziemi Wałbrzyskiej

Altertumsmuseum für das Waldenburger Gebirgsland
(1908-1926)

Budynek mieszkalny
ul. Rycerska 6,
Wałbrzych Śródmieście

1908 1926

Brak
zdjęcia
współczesnego
"Muzeum wałbrzyskie zostało założone w 1908r. przez niemieckie towarzystwo regionalne pn. Altertumsverein für das Waldenburger Gebirgsland (Towarzystwo Starożytności Ziemi Wałbrzyskiej) powołane z inicjatywy Juliusa Joppicha i otrzymało analogiczną nazwę Altertumsmuseum für das Waldenburger Gebirgsland. "[26] "W 1926r. opiekę nad zbiorami, odtąd Heimatmuseum in Waldenburg (Muzeum Regionalne w Wałbrzychu) przejął ówczesny Zarząd Miejski w Wałbrzychu, a jego kolekcje przeniesiono do reprezentacyjnego pałacu Albertich (Albertihaus)."[27] Dotychczasowy budynek muzeum został wyburzony.
C.2.

Heimatmuseum in Waldenburg
(1926-1945)

Muzeum Miejskie
(1945-1949)

Muzeum w Wałbrzchu
(1949-1975)

Muzeum Okręgowe
(1975-1996)

Muzeum w Wałbrzychu
(1996-nadal)

Pałac Albertich, Albertihaus
(1801-1926)

Muzeum
w Wałbrzychu

ul. 1 Maja 9,
Wałbrzych Śródmieście

1926 x

"1926r. opiekę nad zbiorami, odtąd Heimatmuseum in Waldenburg (Muzeum Regionalne w Wałbrzychu) przejął ówczesny Zarząd Miejski w Wałbrzychu, a jego kolekcje przeniesiono do reprezentacyjnego pałacu Albertich (Albertihaus), do dnia dzisiejszego przez Muzeum użytkowanego, przy ul. 1 Maja 9, wówczas Gottesbergerstrasse 23. Kierowane przez Friedricha Steltera, pierwszego etatowego kierownika Muzeum, a od 1936r. przez Heinricha Bartscha poszerzało swoje zbiory regionalne."[28]

"Gdy w lipcu 1945r. przejął go samorząd miejski, było ono niesłychanie splądrowane. Zachowały sie w nim jedynie księgozbiór składający się z ok. 200 tomów, interesujące zbiory minerałów i trochę porcelany. Z biegiem czasu umieszczono w nim niektóre zabytki sztuki pochodzące m.in. z Zamku Książ. Jako muzeum o charakterze regionalno-przemysłowym spełniało też od 1948r. rolę „salonu wystawowego” fotografiki amatorskiej, prac plastyków itp."[29]

Obecnie Muzeum jest wielodziałowe i posiada następujące komórki organizacyjne: Dział Geologii, Dział Ceramiki, Dział Sztuki, Dział Historii Miasta i Regionu, Dział Naukowo-Oświatowy, Biblioteka.

Muzeum funkcjonuje, budynek istnieje.
C.3 Muzeum Gross-Rosen
Archiwum i Pracownie Naukowo-Badawcze
ul. Starachowicka 9a,
Wałbrzych Stary Zdrój

 

(?)

 

(?) Brak
zdjęcia
archiwalnego
Brak
zdjęcia
współczesnego
Dział dokumentacji gromadzi dokumenty i pamiątki obozowe, poszukuje byłych więźniów w celu uzyskania relacji ich pobytu w obozie, udziela informacji instytucjom i osobom prywatnym, wydaje publikacje na temat obozu, udostępnia wyniki swoich badań szerokiemu kręgowi odbiorców.[30] Muzeum zostało przeniesione na ul. Szarych Szeregów. Dotychczasowy budynek muzeum przy ul. Starachowickiej istnieje.

Schule
(przed IIWŚ)

Muzeum Gross Rosen
ul. Szarych Szeregów 9,
Wałbrzych Konradów

(?) x

Muzeum istnieje.
C.4 Muzeum Przemysłu i Techniki Ziemi Wałbrzyskiej
(1993-2009)

Park Wielokulturowy Stara Kopalnia
(2009-nadal)

Hans Heinrich Schacht
(przed IIWŚ)

Szyb Jan
ul. Andersa 30;
Wałbrzych Biały Kamień

1993 1999

"Muzeum Przemysłu i Techniki powołane zostało zarządzeniem nr 40 Wojewody Wałbrzyskiego z dnia 11.03.1993 roku jako Oddział Muzeum Okręgowego w Wałbrzychu. Do zadań podstawowych Oddziału, określonych w zarządzeniu należało: zabezpieczenie zabytkowych obiektów techniki, szczególnie górniczej na terenie zlikwidowanej Kopalni Węgla "Julia", gromadzenie zabytkowych, ruchomych urządzeń techniki, konserwacja zabytkowych urządzeń techniki, opracowanie i gromadzenie dokumentacji naukowej, organizowanie systemu udostępniania tych zabytków. (...) Uchwałą nr 1092/99 z dnia 31.12.1999 r. Zarząd Miasta Wałbrzycha nieodpłatnie przekazał Muzeum w Wałbrzychu środki trwałe na terenie Zakładu Górniczego "Julia" w Wałbrzychu przy ul. Wysockiego na organizację Oddziału Muzeum Przemysłu i Techniki."[31] Muzeum zostało przeniesione do Starej Kopalni. Szyb jest zachowany częściowo.

Juliusschacht, Fuchs
(przed IIWŚ)

Zakład górniczy Julia
(1945)

Zakład górniczy Biały Kamień
(1946-1949)

Kopalnia Thorez
(1950-1993)

Kopalnia Julia
(1993-1999)

”Stara Kopalnia”
ul. Wysockiego 28;
Wałbrzych Biały Kamień

1999 x

"Na wniosek Prezydenta Miasta Wałbrzycha, Rada Miejska w Wałbrzychu, Uchwałą nr XXXI/272/08 z dnia 24.10.2008r., dokonała podziału Muzeum w Wałbrzychu poprzez wyłączenie z jego struktury organizacyjnej Oddziału Muzeum Przemysłu i Techniki i Oddziału Archeologii oraz utworzyła z dniem 1.01.2009 r. nową instytucję kultury pod nazwą Park Wielokulturowy - Stara Kopalnia w Wałbrzychu. Na siedzibę nowej instytucji przeznaczono kompleks architektoniczno-przemysłowy byłej Kopalni Węgla Kamiennego "Julia" w Wałbrzychu przy ul. Wysockiego 29."[32] Nastąpiła zmiana nazwy na Park Wielokulturowy Stara Kopalnia. Muzeum działa i jest w trakcie modernizacji.
C.5. Zamek Książ

Schloss Fürstenstein
(przed IIWŚ)

Zamek Księżno (Książno)
(1946-1947)

Zamek Książ
ul. Piastów Śląskich 1-8,
Wałbrzych Książ

(?) x

Oprócz zwiedzania zamku stałym elementem oferty są wystawy czasowe. Zamek oferuje organizację różnego rodzaju imprez oraz lekcji zamkowych dla dzieci przedszkolnych, uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Istnieje
D. DOMY KULTURY
1 2 3 4 5 6 7 8
D.1.

Górniczy Dom Kultury
(1947?-1950)

Górniczy Dom Kultury Kopalni Thorez
(1950-1980)

Górniczy Dom Kultury Kopalni Wałbrzych
(1980-1990)

Centrum Kulturalno-Rozrywkowe "Górnik"
(1990-1999)

Lichspieltheater Capitol
(1929-1945)

Dom Oficera Armii Radzieckiej
(1945-1947?)

GieDeK
al. Wyzwolenia 23;
Wałbrzych Śródmieście

1929 1999

"W budynku mieściła się sala kinowa wraz ze sceną, która była wykorzystywana w trakcie różnego rodzaju imprez, uroczystości, pokazów, przedstawień. "GDK Kopalni Wałbrzych wiele lat przodował w dziedzinie działalności oświatowej, a ponadto wybijał się jako ośrodek kultury filmowej i plastycznej oraz jako jeden z organizatorów Turnieju Poetyckiego o Lampkę Górniczą. Przy placówce tej działała nadto bardzo interesująca grupa plastyków amatorów, która ma w swoim dorobku szereg sukcesów zarówno na wystawach krajowych, jak i zagranicznych."[33]

W sali GDK, na uroczystej akademii szkół górniczych z okazji "Barbórki" w dniu 2 grudnia 1955r., odbył się pierwszy występ liczącego wówczas 200 osób Zespołu Pieśni i Tańca "Wałbrzych".[34]

W roku 1996 wnętrze GDK przedstawiało się następująco: "Woda rozsadziła kaloryfery przed dwoma laty, nie działa w zamkniętym na cztery spusty gmaszysku wentylacja. To, czego nie zdołali wywieźć kolejni dzierżawcy budynku, teraz gnije. (...) - "Solidarność" Kopalni Wałbrzych w 1991 roku wystąpiła do dyrektora kopalni o wydzierżawienie całego obiektu. Naciski były tak duże, że zgodę otrzymali i na półtorej roku weszli ze swoją "działalnością" - opowiada Gierdal (były dyrektor GDK - przyp. red.). - Z ponad trzydziestu sekcji i kół zainteresowań nie została ani jedna. (...) W ten sposób kopalniana "Solidarność" zdołała ulokować w domu kultury, którym w dalszym ciągu pozostawał, Sex-shop, sprzedaż sukien ślubnych, knajpę na 3 piętrze, wypożyczalnie. W niewiadomych okolicznościach zniknęło kilka telewizorów, kilkanaście monitorów działającej wcześniej tzw. telewizji przemysłowej. W księgowości szacownej instytucji panował taki bałagan, że kiedy byłem tam w 1991 roku, nikt nie potrafił powiedzieć ile i na co wydawano. Pewnym było jedynie to, że związek nie płaci praktycznie za nic. Ani za wodę, ani za prąd. Nie przeszkadzało to na posyłanie taksówek po alkohol na koszt instytucji, jak twierdziły panie z księgowości."[35]

Budynek istnieje częściowo (wyburzono salę ze sceną i zapleczem).

Został ogłoszony konkurs architektoniczny na "Projekt koncepcyjny budynku dawnego GDK, przyszłe Centrum Kultury im. Wałbrzyskich Górników". Termin składania prac konkursowych – 10.12.2012r.

D.2.

Górniczy Dom Kultury Kopalni Victoria
(1945-1993)

Hotel "Glückhilf"
(przed IIWŚ)

Wałbrzyska Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości
ul. 1 Maja 131;
Wałbrzych Sobięcin

1945 1993

Ośrodek kultury literackiej, organizator Turnieju Poetyckiego o Lampkę Górniczą. W ośrodku działała biblioteka i kino Victoria, które wyposażone było w scenę - oprócz seansów filmowych odbywały się tu uroczystości, w tym obchody Barbórki. "Zaczęło się to wszystko w czerwcu 1965r., kiedy Górniczy Dom Kultury kopalni Victoria, a ściślej mówiąc - kierownik tej placówki, Edmund Danel, przy skromnej pomocy "Trybuny Wałbrzyskiej" zorganizował Turniej Poetycki o Złotą, Srebrną i Brązową Laskę Górniczą dla amatorów. Impreza ta od razu zjednała sobie ich sympatię. Do pierwszego konkursu zgłosiło się 36 autorów, z których 11 - decyzją jury pod przewodnictwem Mariana Jachimowicza - zakwalifikowało się do finałów. Twórcy ci zaprezentowali swoje utwory wobec nadspodziewanie licznej publiczności w sali GDK kopalni Victoria."[36].

Następny turniej, nazwany I Turniejem Poetyckim o Złotą, Srebrną i Brązową Lampkę Górniczą” zorganizowano w roku 1969. W kolejnym roku do udziału w konkursie zaproszono twórców z całego ówczesnego województwa wrocławskiego, ale bez miasta Wrocławia, co w zamierzeniu miało dać szansę poetom z "głębokiego terenu". Jednak już rok później turniej objął również Wrocław stając się tym samym imprezą o zasięgu regionalnym.

Dom Kultury nie funkcjonuje. Budynek istnieje - działa w nim Wałbrzyska Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości - Wydział Zarządzania, Administracji i Informatyki.
D.3.

Górniczy Dom Kultury
(1945?-1975)

Wojewódzki Dom Kultury
(1975-1981?)

Centrum Kultury Zamek Książ
(1981?-1986)

Wojewódzkie Centrum Kultury i Sztuki Zamek Książ
(1986-1991)

Restauracja Stadtpark Restaurant
(przed IIWŚ)

Poradnie lekarskie
(1981-1990)

Monar-Markot Dom Pomocy
ul. Moniuszki 109;
Wałbrzych Gaj

1945 1981 (?)

"Istotną rolę w organizacji życia kulturalnego w Wałbrzychu odgrywał powołany do życia 1 IX 1975r. Wojewódzki Dom Kultury. Placówka ta rozwijała działalność instruktażowo-metodyczną i upowszechnieniową, współorganizowała Festiwale Filmów Amatorskich i Muzyki Rosyjskiej i Radzieckiej w Lądku Zdroju, organizowała przeglądy teatrów amatorskich i zespołów muzycznych, opiekowała się amatorskim ruchem plastycznym i sztuką ludową. Ponadto placówka ta była współorganizatorem Wałbrzyskich Ścieżek Literackich, czyli spotkań młodych adeptów pióra. Za jej sprawą ukazało się już kilka serii zeszytów poetyckich zawierających próby literackie miejscowych twórców."[37]

"WDK znany jest z cyklicznych imprez jak np. Wałbrzyski Wrzesień Muzyczny, Wałbrzyska Jesień Estradowa, Wojewódzki Przegląd Zespołów Pieśni i Tańca oraz Wałbrzyska Galeria Fotografii. Kieruje on też działalnością placówek kulturalnych na terenie Wałbrzycha i województwa."[38]

Na początku lat osiemdziesiątych WDK przeniesiono do Książa i nadano nową nazwę: Centrum Kultury Zamek Książ.

Schloss Fürstenstein
(przed IIWŚ)

Zamek Księżno (Książno)
(1946-1947)

Zamek Książ
ul. Piastów Śląskich 1-8;
Wałbrzych Książ

1981 (?) 1991

b.d. Centrum Kultury przeniesione zostało do Dzierżoniowa wraz ze zmianą nazwy: ponownie na Wojewódzki Dom Kultury. Jego dalsze losy są mi nie znane.
D.4.

Wiejski Dom Kultury
(1945-19xx)

Osiedlowy Dom Kultury
(19xx-1995)

Kościół ewangelicki
(przed IIWŚ)

Dyskoteka Akropol
(1995?-19xx)

Dom Weselny Akropol
ul. Orkana 83a,
Wałbrzych Poniatów

1945 19xx

"Mieli więc ten swój dom; dość niewygodny, bo oprócz sali głównej nie miał innych mniejszych pomieszczeń. Działalność była prowadzona przede wszystkich dla dzieci i młodzieży: sekcja plastyczna, tenisa stołowego, koło gier stolikowych. Filharmonia przyjeżdżała z audycjami umuzykalniającymi. Spotykali się tu harcerze, można było ukończyć kurs na kartę rowerową, były imprezy okolicznościowe. Placówka ma antenę satelitarną i magnetowid."[39]

"Osiedlowy Dom Kultury na Poniatowie, jedyny w mieście finansowany z jego budżetu, a przeznaczony do likwidacji z końcem tego półrocza, właśnie "zwija" swoją działalność. Żegnają się członkowie kółka plastycznego (tylu było swego czasu chętnych, że utworzono dwie grupy). Nie wiadomo, gdzie podzieje się zespół muzyczny. Martwią się o przyszłe miejsce zbiórek harcerze z sąsiedniej szkoły. Znacznie zmniejszy się pole do działania miejscowym zapaleńcom z Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej."[40]

Były dyrektor, później likwidator, jako jedyny przystąpił do przetargu na wynajem budynku i prowadzenie działalności kulturalno-oświatowej. Oczekiwał jedynie zwolnienia z czynszu i dofinansowania. Niestety jego propozycja nie została przyjęta i budynek został wystawiony na sprzedaż.

Dom Kultury nie istnieje. Funkcjonuje w nim Dom Weselny.
D.5.

Dom Kultury "Mieszko"
(196x-197x)

Dom Kultury "Kolejarz"
(197x-199x)

Hotel Försterhaus
(przed IIWŚ)

Cyganeria (hotel robotniczy kopalni Wałbrzych)
(1945-196x)

Budynek mieszkalny
ul. Niepodległości 245;
Wałbrzych Podgórze

196x 199x

W obiekcie funkcjonowało kino i biblioteka dziecięca. Sala kinowa była używana przez pierwszy wałbrzyski Teatr Miejski im. A.Fredry. W pierwszych latach powojennych sala Cyganerii "była równie łaskawa dla aktorów, jak i np. bokserów, słowem pełniła rolę uniwersalnego salonu miasta."[41] Dom Kultury nie działa. Obiekt pełni funkcję wielorodzinnego domu mieszkalnego.
D.6.

Dom Kultury
(1945-1980)

Zakładowy Dom Kultury Kopalni Thorez
(1984-1990?)

Wałbrzyski Ośrodek Kultury "Biały Kamień" (filia)
(2000-nadal)

Gasthof zum Annahof
(18xx-1945)

Lokal rozrywkowy Discobar
(1990?-2000)

WOK Biały Kamień
ul. Andersa 185;
Wałbrzych Biały Kamień

1945 (?) ---

GDK Thorez wyróżniał się w dziedzinie działalności klubowej, ponadto specjalizował się w tańcu estradowym. "Poza ożywioną działalnością plastyków, dobrze prezentują sie również m.in. sekcja fotograficzna skupiająca przede wszystkim młodzież szkolną i instruowaną przez instruktora Jana Tomaszewskiego, zespół muzyki młodzieżowej w stylu roccowym ma już niezłe wyniki, zespół tańca towarzyskiego prowadzony w trzech stopniach przez małżeństwo Kędziorów, którzy już przygotowują do występów konkursowych w skali krajowej. (...) Jest prowadzona ożywiona działalność oświatowa wśród młodzieży i starszych, działalność rekreacyjno-rozrywkowa, spotkania z literatami oraz spotkania z seniorami, którzy mają swoją dzielnicową siedzibę w Domu Kultury."[42]

Obecnie WOK Biały Kamień oferuje następujące zajęcia stałe: Dziecięcy Klub Tańca "Mini Mini" (3-6 lat), Dziecięcy Klub Tańca "Pchełki" (4-6 lat), Balet (gr. początkująca i gr. zaawansowana), Taniec nowoczesny - formacja Flex (7-12 lat), Formacja Taneczna AQUA (7-12 lat), Tenis stołowy (dzieci, młodzież, dorośli), Kung Fu (6-14 lat), Teatr dziecięcy Super T (9- 12 lat), Teatr dziecięcy Frędzle (5-9 lat), Warsztaty Fotograficzne (od 15 lat), Sekcja Fotograficzna (od 15 lat), Taniec Hip-hop "LUZ" (od 12 lat), Hip hop - "Chillout" (od 12 lat), Taniec współczesny (od 12 lat), Bractwo Rycerskie Śląska Rota Najemna (młodzież, dorośli), Młodzieżowa Grupa Teatralna (od 14 lat), Teatr Tańca Współczesnego "Dawka Energii" (młodzież, dorośli), Grupa Plastyczna MAL-AMAT (dla dorosłych), Chór Ziemi Wałbrzyskiej (dla dorosłych), Klub Seniora „Złota Jesień”, Taniec latino-dance (dla dorosłych 50+), Taniec towarzyski (dla dorosłych), Kurs tańca towarzyskiego I lub II stopnia (dla dorosłych), Ćwiczenia ZUMBA (dla dorosłych). [43] Swoją siedzibę ma tu obecnie Zespół Pieśni i Tańca Wałbrzych.

Ośrodek funkcjonuje, budynek istnieje.
D.7.

Dom Spółdzielcy Spółdzielni Mieszkaniowej "Górnik"
(1974-1997)

Miejski Ośrodek Kultury
(1997-2000)

Wałbrzyski Ośrodek Kultury "Piaskowa Góra"
(2000-nadal)

WOK Piaskowa Góra
ul. Broniewskiego 65a;
Wałbrzych Piaskowa Góra

1974 --- Brak
zdjęcia
archiwalnego

Obiekt był wymieniany w literaturze, obok GDK Wałbrzych, jako rozwijający znaczącą działalność kulturalno-oświatową. "Posiadają bowiem one najwięcej zespołów, sekcji, kół zainteresowań i najliczniejszą rzeszę osób w nich uczestniczących."[44] Swoją działalność rozpoczął jako placówka spółdzielcza, osiedlowa, stopniowo rozszerzając swoją działalność na teren całego miasta (w związku ze stopniową likwidacją innych domów kultury, świetlic i klubów). "Przez wiele lat w Domu Spółdzielcy działa jedyna tego typu w Polsce Galeria Fotografii Nieprofesjonalnej, prezentująca twórczość fotografików amatorów z całego kraju, a także z b. Czechosłowacji, Jugosławii. Galeria stała się podstawą do utworzenia Wałbrzyskiego Towarzystwa Fotograficznego (...)."[45]

"Do stałych działań należą imprezy tworzące lokalne więzi środowiskowe: "Wernisaż wiersza, czyli poezją po oczach", konkursy plastyczne "Anioły muśnięcie skrzydeł", "Moja Piaskowa Góra", wernisaże w "Galerii 48", cykl działań edukacyjnych w zakresie amatorskiego ruchu artystycznego "Prezentacje Młodego Teatru", "Wieczory Granatowe", konkursy aktywizujące działalność artystyczną w szkołach wałbrzyskich, a także w świetlicach środowiskowych czy szeroka i właściwie jedyna w mieście oferta artystyczno – edukacyjnych zajęć pozalekcyjnych. WOK konsekwentnie realizuje zintegrowany program aktywnego spędzania przez dzieci i młodzież ferii zimowych i wakacji, obejmując swymi propozycjami nie tylko dzielnice Piaskowa Góra i Biały Kamień, ale również sąsiednie: Podzamcze, Szczawienko, Stary Zdrój, Śródmieście, Nowe Miasto. WOK wypracował tradycję tak charakterystycznych dla miasta przedsięwzięć jak: Wałbrzyska Strefa Klimatyczna i Ogólnopolska Giełda Kabaretowa "PrzeWałka"."[46]

Obecnie WOK Piaskowa Góra oferuje następujące zajęcia stałe: Taniec nowoczesny "Happy Feet" (7-12 lat), Dziecięcy Klub Tańca "Smerfiki" (3-6 lat), Taniec nowoczesny (7-12 lat), Breakdance (od 10 lat), Nauka gry na gitarze (dzieci, młodzież), Szkółka szachowa dla dzieci i szachy dla dorosłych, Dziecięca Grupa Plastyczna "Pastela" (7-11 lat), Dziecięca Grupa Plastyczna "Pastelki" (4-6 lat), Taniec nowoczesny "Fuzja" (13-15 lat), Formacja Taneczna "FreshCrew" (od 15 lat), Taniec nowoczesny (od 15 lat), Zespół WOKalny "Aperto" (młodzież), Warsztaty plastyczne i przygotowanie na ASP (młodzież), Brydż (dla dorosłych), Klub Seniora "Retro", Język włoski (dla dorosłych), Taniec latino-dance (dla dorosłych), Ćwiczenia Pilates (dorośli), Ćwiczenia ZUMBA (dla dorosłych), Sakura Klub (dla dorosłych).[47]

Ośrodek funkcjonuje, budynek istnieje.
D.8. Klub
(1978-1996)

Ośrodek Społeczno-Kulturalny Spółdzielni Mieszkaniowej "Podzamcze"
(1996-nadal)
Budynek mieszkalny
ul. Grodzka 33;
Wałbrzych Podzamcze
1978 1996

W początkowym okresie klub organizował głównie imprezy plenerowe. W celu zaspokajania pojawiających się potrzeb mieszkańców w 1996 roku rozpoczął funkcjonowanie Ośrodek Społeczno-Kulturalny w obiekcie biurowym Spółdzielni Mieszkaniowej "Podzamcze".[48] Ośrodek został przeniesiony na al. Podwale 1. Dotychczasowe pomieszczenia ośrodka pełnią funkcje mieszkalne.
Spółdzielnia Mieszkaniowa Podzamcze
al. Podwale 1;
Wałbrzych Podzamcze
1996 ---

W ośrodku działają sekcje: komputerowa, plastyczna, tenisa stołowego, badmintona, piłki nożnej i siatkówki plażowej. Ośrodek udostępnia również siłownię, organizuje wieczory autorskie, wystawy, giełdę i spotkania kolekcjonerów oraz akcję czytelniczą „Wymień się książkami”, turniej tenisa stołowego, kurs komputerowy, spotkania Wałbrzyskiego Klubu Dyskusyjnego. Ośrodek oferuje aerobik i zajęcia pilates dla Pań oraz kursy komputerowe.[49] Ośrodek funkcjonuje.
D.9. Dom Kultury Dzieci i Młodzieży Kamienica mieszkalno-handlowa
ul. Rynek 6;
Wałbrzych Śródmieście
(?) (?)

"W tym budynku była siedziba Hufca ZHP Ziemi Wałbrzyskiej, Dom Kultury Dzieci i Młodzieży był jego częścią."[49a] Kamienica istnieje.
D.10. Powiatowy Dom Kultury

Hotel Preussische Krone
(przed IIWŚ)

Powiatowy Dom Kultury

Sanatorium Korona Piastowska
ul. Wojska Polskiego 1, Szczawno-Zdrój

(?) (?)

b.d. b.d.
E. KLUBY
1 2 3 4 5 6 7 8
E.1.

Klub Międzynarodowej Prasy i Książki
(1950-2010)

EMPiK
(2010-nadal)

Centralhotel
(1910-1945)

Kamienica mieszkalno-usługowa
al. Wyzwolenia 2;
Wałbrzych Śródmieście

W Polsce założony w 1948, w Wałbrzychu czynny od 1950 2010

Klub był finansowany przez Państwowe Przedsiębiorstwo Upowszechniania Prasy i Książki „Ruch”. Wszystkie imprezy organizowane przez klub były bezpłatne. Początkowo klub zajmował wyłącznie pomieszczenia parteru. Z jednej strony znajdowała się kawiarnia i sala imprezowa, z drugiej księgarnia. "W roku 1966 rozpoczęto remont adaptacyjny, który trwał prawie do roku 1970. Zaadaptowano na cele klubowe pomieszczenia na pierwszym piętrze, co wydatnie poprawiło warunki pracy i umożliwiło nadanie jej większego rozmachu. Działalność imprezową przeniesiono na pierwsze piętro, gdzie uruchomiono tzw. cichą czytelnię, wygospodarowano miejsce na działalność wystawienniczą, przewidując organizację wystaw plastyki, fotografii, ekslibrisów... Część parterową przeznaczono na kawiarnię i księgarnię."[50] Klub Prowadził również Galerię Fotografii przekształconą później w Galerię Sztuki Współczesnej. KMPiK nie istnieje. Po likwidacji w roku 1991 koncernu RWS Prasa-Książka-Ruch, którego KMPiK był częścią, powstało przedsiębiorstwo EMPiK, które w roku 2010 przeniesiono do Galerii Victoria. Kamienica przy Wyzwolenia 2 istnieje.
Galeria Victoria
ul. 1 Maja 64;
Wałbrzych Sobięcin
2010 ---

EMPiK działa w Galerii Victoria. Istnieje
E.2. Klub Handlowiec Kamienica mieszkalno-usługowa
ul. Słowackiego 26;
Wałbrzych Śródmieście
(?) (?)

Klub prowadził działalność wystawienniczą przy współpracy z BWA (fotografika, malarstwo, plakaty). "W sobotę 9 maja w Klubie "Handlowiec" odbyła się środowiskowa uroczystość poświęcona obchodom "Dnia Działacza". (...) O pożytecznej działalności tej placówki w środowisku wałbrzyskich handlowców mówił również przewodniczący Zarządu Oddziału ZZPHiS, Witold Wierciak. Wielu działaczy, a także wszyscy członkowie zespołu wokalnego „Elemelki” i Teatru Żywego Słowa otrzymali cenne nagrody książkowe. Uroczystość upłynęła w bardzo miłej atmosferze, a prawdziwą jej ozdobą były występy zespołów artystycznych "Handlowca"."[51] Klub nie istnieje, kamienica istnieje.
E.3. Klub Remont

Klub Spółdzielczy Azyl
Klub Azyl
ul. Niepodległości 50;
Wałbrzych Podgórze
(?) 197x

Brak
zdjęcia
współczesnego
Klub "(...) regularnie co miesiąc zmieniał ekspozycje, prezentując m.in. reprodukcje Van Gogha i Ciurlonisa (w postaci zestawów dydaktycznych oprawionych w płótno), plakaty Waldemara Świerzego, obrazy uczestników Ogólnopolskiego Turnieju Plastycznego o Złotą, Srebrną i Brązową Lampkę Górniczą. Swoje prace wystawiali tam także i inni plastycy wałbrzyscy - Hanna Krzewska-Lis, zamieszkała obecnie w Legnicy, Ryszard Konikowski czy Krzysztof Gola. Przy okazji każdego wernisażu była przygotowywana także prelekcja związana tematycznie z wystawą."[52] Nie istnieje
E.4. Klub Studencki "U Żaka" przy wałbrzyskiej filii Politechniki Wrocławskiej
(196x-19xx)

Klub "Żak"
(19xx-nadal)

Konstruktionsbüro der Carlshütte
(przed IIWŚ)

Politechnika Wrocławska
ul. Armii Krajowej 78;
Wałbrzych Stary Zdrój

196x (?) ---

Klub zajmował się popularyzacją plastyki. "Pierwszym przedsięwzięciem (...) był zakup odpowiednich urządzeń: stelaży, szkieł ekspozycyjnych, prętów do wieszania. Działalność wystawienniczą klub zainaugurował w marcu 1974r. wystawą obrazów oraz rysunków Hanny Krzewskiej-Lis. Ekspozycje były zmieniane co 6 tygodni. Galeria "U Żaka", działająca do końca lat siedemdziesiątych, organizowała wieczory autorskie artystów, koncerty jazzowe towarzyszące wernisażom, dyskusje... Swoje prace wystawiali m.in. Harry Kunz z NRD, Krzysztof Gola, Edward Koroblowski (malarstwo, fotogramy), Barbara Brodzińska."[53] Istnieje, ale już jako miejsce spotkań studentów w przerwach między zajęciami.
E.5. Klub Zakładowy Huty Karol
(1945-1999)

Hotel Sandberg
(przed IIWŚ)

Budynek mieszkalno-usługowy
ul. Wrocławska 55;
Wałbrzych Piaskowa Góra

196x (?) 198x (?)

"(...) Klub Zakładowy Huty "Karol", współpracujący w latach siedemdziesiątych z wałbrzyskim Biurem Wystaw Artystycznych (BWA), prezentował zestawy dydaktyczne reprodukcji światowego malarstwa, fotografikę J.Wróbla, malarstwo Kazimierza Starościaka i Ałły Laskowskiej, grafikę Aleksandra Fleischera."[54]

Więcej informacji w artykule: wyświetl.

Klub nie funkcjonuje, budynek istnieje.
E.6.

Klub Nauczyciela
(1972-1996?)

Auenschule, Evangelische Schule
(przed IIWŚ)

Zespół Szkół nr 2
al. Wyzwolenia 34;
Wałbrzych Śródmieście

1962 1972

"Uroczyste otwarcie Klubu Nauczyciela w Wałbrzychu nastąpiło 23 stycznia 1962 roku. Od tego czasu klub stał się "poważną instytucją kulturalną". (...) Początkowo klub mieścił się zastępczo w pomieszczeniach (oficynie) Liceum Ogólnokształcącego nr II przy al. Wyzwolenia, spełniając bardziej funkcję bufetu szkolnego czy miejsca służbowych zebrań grona pedagogicznego aniżeli środowiskowego ośrodka kultury. Niemniej już we wrześniu 1969r. wystawa fotogramów została połączona ze spotkaniem autorskim z Henrykiem Nowickim z Poznania. W latach 1970 i 1971 swoje grafiki i ekslibrisy wystawiali Andrzej Szeles (dwukrotnie) oraz Aleksander Fleischer."[55] Klub przeniesiono do nowego lokalu przy ul. Słowackiego 11 w Wałbrzychu.

Szkoła dla społeczności niemieckiej
(1950-19xx)

Szkoła dla społeczności greckiej (?)
(19xx-19xx)

Szkoła Podstawowa nr 11 dla społeczności żydowskiej
(19xx-1968)

Sąd Rejonowy
ul. Słowackiego 11;
Wałbrzych Śródmieście

1972 1996 (?)

"12 grudnia 1972r. nastąpiło uroczyste otwarcie nowego lokalu Klubu Nauczyciela, przy ul. Słowackiego 11. Był to już klub z prawdziwego zdarzenia, przynajmniej wszyscy wówczas tak sądzili. Swoją działalnością klub nie tylko zaistniał w środowisku nauczycieli, ale także zaczął wiele znaczyć w całym mieście, a nawet województwie. Stał się klubem znanym i lubianym... ."[56]

Klub prowadził działalność wystawienniczą (obrazy, grafiki, rysunki, fotografie, fotogramy, hafty), organizował spotkania ze znanymi postaciami świata kultury, prowadził koło filatelistyczne, sekcję fotograficzną, klub wąskiej taśmy, koło młodych literatów. Znajdowała się w nim również kawiarnia. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci od roku 1982 prowadziło przy Klubie Nauczyciela Klub Dzieci Specjalnej Troski.

Klub nie istnieje, budynek ma nową funkcję (Sąd Rejonowy).
E.7. Klub Budowlanych "Pod Wiechą"

Klub Budowlanych
"Pod Wiechą"

Hurtownia motoryzacyjna Fota (dawna),
ul. Broniewskiego 2b,
Wałbrzych Piaskowa Góra
(?) (?) Brak
zdjęcia
archiwalnego
Przez pewien czas w tym budynku funkcjonował sklep spożywczy, który "z rozpędu" też nazywał się Pod Wiechą lub Wiecha (informacja od użytkownika marekbp). Klub nie istnieje, w budynku jest hurtownia motoryzacyjna.
E.8. Klub "Reflektor" Wałbrzych (brak dokładnej lokalizacji) (?) (?) Brak
zdjęcia
archiwalnego
Brak
zdjęcia
współczesnego
b.d. Nie istnieje
E.9. Klub "Podzamek" Wałbrzych, ul. Kasztelańska (?) (?) Brak
zdjęcia
archiwalnego
Brak
zdjęcia
współczesnego
b.d. Nie istnieje
E.10. Klub "Wodociągów" Centrum Obsługi Klienta WPWiK Sp. z o.o.
al. Wyzwolenia 37;
Wałbrzych Śródmieście
(?) 199x

Brak
zdjęcia
współczesnego
Wykorzystywany okazjonalnie na działalność wystawienniczą. Prawdopodobnie najważniejsza z nich - poświęcona architekturze i urbanistyce Ziemi Wałbrzyskiej, otwarta została 28 lipca 1970r. Zaprezentowano na niej: rozwiązania komunikacyjne (w tym miejską obwodnicę), projekt wyodrębnienia w mieście dwóch wyspecjalizowanych dzielnic (przemysłowej i składowo-magazynowej), wstępne założenia budowy nowego dworca osobowego PKP w pobliżu kop. Thorez, makiety dzielnicy Piaskowa Góra przedstawiające nową koncepcję dzielnicy w porównaniu do pierwszych założeń, makiety nowych obiektów i ich wnętrz, projekt ośrodków rekreacyjnych na Wzgórzu V Festiwalu, w Cisach i na Poniatowie, fotografie różnych budynków z terenu Wałbrzycha i okolic.[57] Nie istnieje - w jego miejscu jest obecnie Centrum Obsługi Klienta.
E.11. Klubo-świetlica społeczności greckiej Kamienica mieszkalno-handlowa
ul. Rynek 12;
Wałbrzych Śródmieście
1950 (?) (?)

Grecy spotykali się także w klubo-świetlicach, w których "kwitło" życie kulturalne i towarzyskie. To właśnie mężczyźni przebywali w nich najczęściej, "aby poczytać prasę, politykować, grać w domino, w tawli (kości), w prefę (grecki brydż) i w ksiri (gra w karty). W Wałbrzychu nadto działała amatorski zespół "Homer", który z powodzeniem brał udział w festiwalach (...)."[58] Kamienica istnieje, klubo-świetlica prawdopodobnie nie istnieje.
E.12. Restauracja Afrodyta
(jako miejsce spotkań społeczności greckiej)

Klub NOT KWK Wałbrzych

Restauracja Afrodyta

Restauracja "Biesiada"
ul. Wysockiego 22;
Wałbrzych - Biały Kamień

(?) (?) Brak
zdjęcia
archiwalnego
"Wspólnie spotykali się niemalże obowiązkowo co tydzień w restauracji "Afrodyta" w Wałbrzychu, która stanowiła swego rodzaju substytut klubo-świetlicy. Z tym, że w spotkaniach, na równi z mężczyznami, brały udział także kobiety."[59] W obiekcie jest inna restauracja.
E.13. Dom Pracy Twórczej

Maschinenhaus, elektrownia uzdrowiskowa
(przed IIWŚ)

Gospoda "Pod Wieżą"
ul. Zacisze 2a;
Szczawno-Zdrój (prawdopodobnie - do weryfikacji)
(?) (?)

Baza i hotel dla uczestników plenerów malarskich i ceramicznych. "Dom Pracy Twórczej (...) posiada cztery bardzo ładnie urządzone pokoiki, w których może wygodnie zamieszkać siedmiu twórców. Już w niedalekiej przyszłości na parterze tego niewielkiego, ale wcale pojemnego budyneczku urządzi się pracownie grafiki i tkactwa artystycznego, świetlicę oraz salę dla ogniska plastycznego. (...) W myśl tej umowy budynek został na dziesięć lat, to jest do roku 1980 przekazany w dzierżawę Zarządowi Głównemu ZPAP. Z pokoi gościnnych i pracownik placówki będą korzystali plastycy, którzy w zamian część prac powstałych w Szczawnie Zdroju przekażą na rzecz miasta."[60] W obiekcie działa Gospoda pod Wieżą.
F. BIBLIOTEKI, CZYTELNIE
1 2 3 4 5 6 7 8
F.1. Prywatna wypożyczalnia książek "Beletrystyka"

ul. Piłsudskiego 40;
Wałbrzych Nowe Miasto

1945 (?) 1948

Brak zdjęcia
współczesnego
Wypożyczalnię książek prowadziła w prywatnym mieszkaniu Anna Żołądź. Na przełomie 1948/1949 Zarząd Miejski zakupił tę wypożyczalnię (900 woluminów) za kwotę 295 tys. zł. Wg protokołu zakupiono książki i wyposażenie lokalu.[61] Nie istnieje
F.2. Pierwsza Polska Wypożyczalnia Książek "Stary Zdrój"

Kamienica mieszkalno-usługowa
ul. Armii Krajowej 26 /
ul. 11 Listopada 2
Wałbrzych Stary Zdrój

1945 (?) 1948 Brak zdjęcia
archiwalnego
Brak zdjęcia
współczesnego
Wypożyczalnię książek prowadził w prywatnym mieszkaniu Edward Korcz. Na przełomie 1948/1949 Zarząd Miejski zakupił tę wypożyczalnię (2117 woluminów) za kwotę 753 tys. zł. Wg protokołu zakupiono książki i wyposażenie lokalu.[62] Nie istnieje
F.3. Biblioteka sąsiedzka

Wałbrzych Podgórze
(brak dokładnej lokalizacji)

(?) (?) Brak zdjęcia
archiwalnego
Brak zdjęcia
współczesnego
"W jednorodzinnym domku na peryferiach miasta mieszka Emilia Choryza, córka górnika kopalni "Mieszko". Wypożycza książki górnikom i ich rodzinom. Odwiedzają ją sąsiedzi, często sama nosi im książki. W 1953r. ta biblioteka sąsiedzka ma już 15. stałych czytelników."[63] Nie istnieje
F.4. Miejska Biblioteka Publiczna
(1945-1974)

Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna
(1974-1975)

Wojewódzka Biblioteka Publiczna
(1975-1993)

Biblioteka pod Atlantami
(1993-nadal)
Urząd Miejski, Ratusz
pl. Magistracki 1;
Wałbrzych Śródmieście
1945 1946

Otwarcie biblioteki nastąpiło 1 grudnia 1945r. "Zaczątek zbiorów stanowiło 14 legendarnych już dziś książek, pozyskanych w wyniku odezwy z apelem do mieszkańców, by "każdy Polak wyjeżdżający do Polski Centralnej przywiózł ze sobą książkę i ofiarował ją Bibliotece". (...) Początki biblioteki były skromne, mieściła się w jednym z pomieszczeń Wydziału Kultury i Sztuki, na I piętrze wałbrzyskiego Ratusza."[64] Po kilku miesiącach działalności w Ratuszu bibliotekę przeniesiono na parter kamienicy przy ul. Sienkiewicza 2.

Hotel Pleßscher Hof
(1908-1918)

Kuchnia gminna
(lata 30. XXw.)

Kamienica mieszkalno-usługowa
ul. Sienkiewicza 2,
Wałbrzych Śródmieście

1946 1993

Bibliotekę przeniesiono z Ratusza "do obszernych i estetycznych wnętrz, w których obok wypożyczalni urządzono także czytelnię, introligatornię i zaplecze administracyjno-techniczne. Otwarta uroczyście 9 maja 1946r. przez władze miasta, wzbudzała dumę i podziw czytelników, pracowników, organizatorów."[65]

"MBP zmaga się z problemami lokalowymi. W bibliotece jest zimno (kaloryfery grzeją dopiero przy temperaturze kilku stopni powyżej zera na wolnym powietrzu). Przecieka sufit, zawilgocone są ściany. Kierownictwo biblioteki interweniuje w tej sprawie w MZBM. Administracja proponuje, żeby biliotekarki weszły na dach i zgarnęły topniejący śnieg same..."[66]

Przez niemal 40 lat działalności biblioteki przy ul. Sienkiewicza 2 księgozbiór powiększył się 300-krotnie, liczba czytelników wzrosła do 8 tysięcy. "Pogłębiająca się z każdym rokiem ciasnota, brak magazynów, przeciążenia konstrukcyjne zagrażające czytelnikom i pracownikom, określały coraz smutniejszą rzeczywistość pracy w tej instytucji. (...) Iskrę nadziei na zmianę sytuacji przyniosły dopiero lata osiemdziesiąte. Wtedy bowiem Spółdzielnia Odzieżowa im. L.Waryńskiego została przeniesiona do nowej siedziby, opuszczając kompleks budynków przy wałbrzyskim rynku. Jego pozyskanie dla kultury (...) graniczyło jednak z cudem."[67]

"Na szczęście biblioteka miała swojego "cudotwórcę". Bogusław Lamch - ówczesny dyrektor WBP - (...) to właśnie jemu dzisiejsza Biblioteka pod Atlantami zawdzięcza swoje istnienie. On ją "wychodził", przemierzając kilometry urzędniczych korytarzy, z charakterystyczną teczką, pełną perfekcyjnie opracowanych dokumentów, uzasadnień, próśb i zezwoleń."[68]

Dzięki determinacji dyrektora Lamcha biblioteka pozyskała kamienicę w Rynku, po dawnej Spółdzielni Odzieżowej.

Biblioteka pod Atlantami
ul. Rynek 9,
Wałbrzych Śródmieście

1993 x

Prace adaptacyjno-remontowe kamienicy w Rynku, które rozpoczęły się w roku 1986, najeżone były licznymi przeciwnościami: szkody górnicze, cieki wodne, znaczna dewastacja, konieczność wymiany konstrukcji we wszystkich budynkach, konieczność odtworzenia fundamentów i piwnic, rekonstrukcja zniszczonych elementów, bankructwo wykonawców. Do tego doszła tragiczna śmierć Bogusława Lamcha w roku 1990. Pomimo to w roku 1993 rozpoczęła się systematyczna przeprowadzka kolejnych działów biblioteki do nowej siedziby. Najważniejsza obecna działalność biblioteki to: wypożyczalnia książek, wystawy, odczyty, spotkania autorskie, wykłady, seanse, stałe ekspozycje: Galeria pod Atlantami i Galeria Książki. Istnieje
F.5.

Filia nr 1
Biblioteki pod Atlantami

ul. Piłsudskiego 72,
Wałbrzych Nowe Miasto

1949 x Brak zdjęcia
archiwalnego
Brak zdjęcia
współczesnego
Filię utworzono na bazie prywatnej wypożyczalni książek zakupionej przez Zarząd Miejski. Obecnie filia oferuje m.in. usługę "Książka na telefon". Istnieje
F.6.

Filia nr 1
Biblioteki pod Atlantami - (dziecięco-młodzieżowa)

ul. Piłsudskiego 90,
Wałbrzych Nowe Miasto

1958 x Brak zdjęcia
archiwalnego
Brak zdjęcia
współczesnego
Placówka oferuje lekcje biblioteczne, zabawy okolicznościowe, zajęcia plastyczne, konkursy. Istnieje
F.7.

Filia nr 2
Biblioteki pod Atlantami

ul. Niepodległości 81,
Wałbrzych Podgórze

1949 199x Brak zdjęcia
archiwalnego
Brak zdjęcia
współczesnego
Filię utworzono przekazując do niej 750 woluminów z Miejskiej Biblioteki Publicznej. Obecnie filia oferuje m.in. usługę "Książka na telefon". W latach 90. XXw. zmieniono siedzibę biblioteki z ul. Niepodległości 81 na Niepodległości 66.

ul. Niepodległości 66,
Wałbrzych Podgórze

199x x Brak zdjęcia
archiwalnego
Brak zdjęcia
współczesnego
Istnieje
F.8.

Filia nr 3
Biblioteki pod Atlantami

Kamienica mieszkalno-usługowa
ul. Armii Krajowej 45,
Wałbrzych Stary Zdrój

1949
(1960 - oddział dziecięcy)
x Brak zdjęcia
archiwalnego
Filię utworzono na bazie prywatnej wypożyczalni książek zakupionej przez Zarząd Miejski. W tej filii (oraz w filii nr 5) pierwszy raz w historii biblioteki umożliwiono wolny dostęp do półek bibliotecznych (w roku 1964). Obecnie filia oferuje m.in. usługę "Książka na telefon", "Czwartki z książką", lekcje biblioteczne, zabawy okolicznościowe, zajęcia plastyczne, konkursy literackie i plastyczne. Istnieje
F.9. Biblioteka Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów
(194x-1950)

Filia nr 4
Miejskiej Biblioteki Publicznej
(1950-195x)
Wałbrzych Śródmieście
(brak dokładnej lokalizacji)
194x 195x Brak zdjęcia
archiwalnego
Brak zdjęcia
współczesnego
"Po przejęciu biblioteki Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów, utworzono na bazie księgozbioru TSKŻ nową, czwartą już filię, która początkowo obsługiwała ludność żydowską. Po 1957r., gdy rozpoczęły się masowe wyjazdy Żydów i nastąpił gwałtowny spadek czytelnictwa kierownictwo biblioteki podjęło starania o przeniesienie placówki do innej dzielnicy."[69] Nie istnieje (?)
F.10. Filia Biblioteki Powiatowej
(194x-1951)

Filia nr 5
Biblioteki pod Atlantami - publiczno-szkolna
(1951-nadal)
Szkoła Podstawowa nr 17 im. Marii Konopnickiej
ul. 1 Maja 105,
Wałbrzych Sobięcin
194x x

W tej filii (oraz w filii nr 3) pierwszy raz w historii biblioteki umożliwiono wolny dostęp do półek bibliotecznych (w roku 1964). Obecnie filia organizuje konkursy literackie i plastyczne, spotkania autorskie, pogadanki. Istnieje
F.11. Biblioteka Związkowa w Domu Kultury KWK Victoria
(194x-1991)

Filia nr 5
Biblioteki pod Atlantami - publiczno-uczelniana
(199x-nadal)

Hotel "Glückhilf"
(przed IIWŚ)

Wałbrzyska Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości
ul. 1 Maja 131,
Wałbrzych Sobięcin
194x x

Biblioteka oferuje literaturę naukową, zajęcia z obsługi komputera dla seniorów. Ponadto dysponuje 20 stanowiskami z dostępem do internetu. Istnieje
F.12. Filia Biblioteki Powiatowej
(194x-1951)

Filia nr 6
Biblioteki pod Atlantami z oddziałem dziecięcym
(1951-nadal)

Gasthaus zum Hochwald
(przed IIWŚ)

Budynek mieszkalno-usługowy
ul. Andersa 137,
Wałbrzych Sobięcin

194x x

W placówce odbywają się lekcje biblioteczne, konkursy, wystawy. Oferowana jest usługa "Książka na telefon". Istnieje
F.13. Filia nr 7
Biblioteki pod Atlantami z oddziałem dziecięcym
(1965-nadal)
Mieszkanie w dwurodzinnym domu
ul. Piętnastolecia;
Wałbrzych Piaskowa Góra
1965 1973 Brak zdjęcia
archiwalnego
Brak zdjęcia
współczesnego
b.d. Biblioteka została przeniesiona do sali po dawnym bistro przy ul. Głównej 13 w Wałbrzychu.

Bar Bistro
(1971-1973)

Kompleks handlowo-usługowym
ul. Główna 13,
Wałbrzych Piaskowa Góra

1973 x

"Po pierwszym tygodniu funkcjonowania w nowej siedzibie bibliotece przybyło 290 nowych czytelników. Dokonano w tym czasie 1800 wypożyczeń (przeciętnie dziennie ok. 300 czytelników)."[70] Filia oferuję usługę "Książka na telefon", "Książka mówiona", lekcje biblioteczne, zabawy okolicznościowe, zajęcia plastyczne, konkursy literackie i plastyczne, spotkania autorskie. Istnieje
F.14. Filia nr 8
Biblioteki pod Atlantami

Evangelische Schule
(przed IIWŚ)

Budynek mieszkalny
ul. Głuszycka 42,
Wałbrzych Rusinowa
1955 (?)

Brak zdjęcia
współczesnego
Biblioteka oferowała duży wybór książek polskich i niemieckich. Nie istnieje
F.15. Filia nr 10
Biblioteki pod Atlantami (szpitalna)

Knappschaftskrankenhaus
(przed IIWŚ)

Szpital im. Sokołowskiego (dawny szpital im. Batorego)
ul. Batorego 4,
Wałbrzych Śródmieście

(?) x

Biblioteka oferuje 5000 woluminów dla pacjentów, lekarzy i odwiedzających. Istnieje
F.16. Filia nr 11
Biblioteki pod Atlantami

"Nowy Pawilon"
ul. Kasztelańska 1,
Wałbrzych Podzamcze

1980 2014

Mieszkańcy mogą skorzystać z usług: "Książka na telefon", "Książka mówiona", spotkania autorskie, dyskusyjne i projekcje filmowe. Filia dysponuje również 3 stanowiskami komputerowymi z dostępem do internetu. W roku 2014 filię przeniesiono do Centrum Kulturalno-Oświatowego "Od Juniora do Seniora" przy ul. Kasztelańskiej nr 7 (wiersz F30).
F.17. Filia 11
Biblioteki pod Atlantami - dziecięco-młodzieżowa
 

Salka katechetyczna, kaplica
(1979-1984)

Biblioteka
ul. Kasztelańska 66,
Wałbrzych Podzamcze

1984 2014

Specjalność filii poza typową działalnością biblioteczną to: "Kuferek dla przedszkola", lekcje biblioteczne, zabawy okolicznościowe, zajęcia plastyczne, słuchowiska, konkursy literackie i plastyczne. W roku 2014 filię przeniesiono do Centrum Kulturalno-Oświatowego "Od Juniora do Seniora" przy ul. Kasztelańskiej nr 7 (wiersz F30).
F.18. Biblioteka Gromadzka na Gliniku
(1957-197x)

Filia nr 13
Biblioteki pod Atlantami
(197x-nadal)
ul. Glinicka 3,
Wałbrzych Glinik Nowy
1957 x Brak zdjęcia
archiwalnego
Biblioteka zgromadziła 7000 woluminów, pełni funkcję świetlicy środowiskowej, organizuje spotkania, konkursy, wystawy. Istnieje
F.19. Biblioteka Gromadzka w Szczawienku
(1951-1974)

Filia nr 14
Biblioteki pod Atlantami
(1974-2014)

Restauracja Goldner Becher
(przed IIWŚ)

Biblioteka/Pracownia
ul. Wieniawskiego 7-7a,
Wałbrzych Szczawienko

1951 2014

Obecnie filia oferuje usługi: "Ksiązka na telefnon", "Kuferek dla przedszkola", lekcje biblioteczne, zabawy okolicznościowe, zajęcia plastyczne, konkursy literackie i plastyczne, spotkania autorskie. W roku 2014 filię przeniesiono do Centrum Kulturalno-Oświatowego "Od Juniora do Seniora" przy ul. Kasztelańskiej nr 7 (wiersz F30).
F.20. Filia nr 14
Biblioteki pod Atlantami - punkt biblioteczny nr 1
Budynek mieszkalny
ul. Wrocławska 76,
Wałbrzych Szczawienko
1958 (?) Brak zdjęcia
archiwalnego
b.d. Punkt przeniesiony pod inny adres (ul. Wrocławska 129).
Budynek mieszkalny
ul. Wrocławska 129,
Wałbrzych Szczawienko
(?) x

b.d. Istnieje
F.21. Filia nr 14
Biblioteki pod Atlantami - punkt biblioteczny nr 2
ul. Wilcza 12/1,
Wałbrzych Lubiechów
(?) x Brak zdjęcia
archiwalnego
Brak zdjęcia
współczesnego
b.d. Istnieje
F.22. Filia nr 15
dla niewidomych (przy Oddziale Polskiego Związku Niewidomych)

Hotel zur Gebirgsbahn
(przed IIWŚ)

Budynek mieszkalny
ul. Niepodległości 162,
Wałbrzych Podgórze

1983 199x

W roku 1988 filia udostępnia ponad 13 tys. kaset magnetofonowych, z których korzysta ok. 150 czytelników. W roku 1987 czytelnicy wypożyczyli ponad 50 tys. pozycji. Filia dla niewidomych została przeniesiona do głównej siedziby biblioteki (Rynek 9, wejście od ul. 1 Maja).
F.23. Biblioteka w Klubie Zakładowym Huty Karol (później Dolnośląskich Zakładach Maszyn Górniczych "WAMAG")

Hotel Sandberg
(przed IIWŚ)

Budynek mieszkalno-usługowy
ul. Wrocławska 55,
Wałbrzych Piaskowa Góra
197x 1990 (?)

"Na parterze znajduje się również gustownie urządzona biblioteka, licząca aktualnie około 700 woluminów, z której korzysta ponad 1000 czytelników."[71] Biblioteka nie istnieje.
Budynek klubu pełni inne funkcje.
F.24. Biblioteka przy Górniczym Domu Kultury Wałbrzych Kamienica mieszkalno-usługowa
al. Wyzwolenia 19,
Wałbrzych Śródmieście
(?) 1991 (?) Brak zdjęcia
archiwalnego
Biblioteka liczyła 70 tysięcy woluminów. W roku 1990 liczący niemal 1000 pozycji księgozbiór francuski został przekazany do Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej. Biblioteka w GDK Wałbrzych otrzymała ten księgozbiór w depozyt od Oddziału Wałbrzyskiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej. Jak mówił w roku 1996 były dyrektor GDK Edmund Gierdal "Książki z biblioteki chcieli wywieźć na zieleniak i sprzedać. Udało mi się temu zapobiec. Przekazaliśmy je do kilku szkół".[72] Biblioteka nie istnieje.
W dawnych pomieszczeniach biblioteki przez wiele lat funkcjonował sklep zoologiczny, ostatnio restauracja Giedek. Obecnie obiekt jest na sprzedaż.
F.25. Biblioteka w Górniczym Domu Kultury Thorez

Gasthof zum Annahof
(przed IIWŚ)

Wałbrzyski Ośrodek Kultury Biały Kamień
ul. Andersa 185,
Wałbrzych Biały Kamień
(?) 1990 (?)

b.d. Biblioteka nie istnieje.
F.26. Biblioteka w Osiedlowym Domu Kultury

Kościół ewangelicki
(przed IIWŚ)

Dyskoteka Akropol
(1995?-19xx)

Dom Weselny Akropol
ul. Orkana 83a,
Wałbrzych Poniatów
194x 1995

"Los osiedlowego domu kultury wydaje się przesądzony, ale "coś" tu jeszcze pozostało. Część budynku zajmuje biblioteka - mała, skromna, ale ciesząca się znacznym, jak na takie osiedle, zainteresowaniem. Korzysta z niej około 400 czytelników. Ta placówka otrzymała wymówienie lokalu z określeniem terminu na 31 sierpnia br. (1995 - przyp. red.). Spakować książki i zabrać meble - to dosłownie kilka dni roboty, mówią bibliotekarki, ale kiedy nas już tu nie będzie, osiedle pozbawione zostanie wszystkiego w dziedzinie kultury."[73] Biblioteka nie istnieje. W dawnym Domu Kultury mieści się Dom Weselny.
F.27. Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna Oddział w Wałbrzychu Kamienica
ul. Kossaka 7,
Wałbrzych Śródmieście
(?) 199x Brak zdjęcia
archiwalnego
Biblioteka przeznaczona jest głównie dla pracowników oświaty, studentów i uczniów. Biblioteka została przeniesiona do budynku C Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości.przy ul. Wrocławskiej 10 (dawny Elektrochem).
Biblioteka Pedagogiczna (budynek C)
ul. Wrocławska 10
Wałbrzych Piaskowa Góra
199x x Brak zdjęcia
archiwalnego
Istnieje
F.28. Biblioteka w Domu Wycieczkowym PTTK Harcówka

Schillerbaude
(przed IIWŚ)

Dom Turysty Harcówka
Park im. Jana III Sobieskiego,
Wałbrzych Śródmieście
197x 19xx

"Za czasów polskich schronisko, oprócz funkcji turystycznych, pełniło także rolę restauracji dla wałbrzyszan, odwiedzających chętnie to miejsce podczas spacerów po parku. Już w latach siedemdziesiątych Harcówka wyposażona była w telewizor, miała też swoją biblioteczkę."[74] Biblioteka nie istnieje. W obiekcie funkcjonuje obecnie Dom Turysty Harcówka.
F.29. Biblioteka muzealna

Heimatmuseum, Albertihaus
(przed IIWŚ)

Muzeum w Wałbrzychu
ul. 1 Maja 9, Wałbrzych
Śródmieście

19xx 200x

W dawnym pomieszczeniu biblioteki zorganizowano małą salę wystawową, zbiory biblioteczne przeniesiono do magazynów. Zbiory biblioteczne są dostępne w ograniczonym zakresie.
F.30. Biblioteka multimedialna

Szkoła Elementarna nr 2

V Liceum Ogólnokształcące im. Piastów Śląskich

Centrum Kulturalno-Oświatowe "Od Juniora do Seniora"
ul. Kasztelańska 7, Wałbrzych
Podzamcze

2014 x

Do biblioteki przeniesiono zbiory z filii nr 11 przy ul. Kasztelańskiej 1, filii nr 11 dziecięco-młodzieżowej przy ul. Kasztelańskiej 66 oraz filii nr 14 z ul. Wieniawskiego 7. Bibliotekę uruchomiono 17 września 2014 roku.
F.31. Czytelnia
(z cukiernią)
Czytelnia z cukiernią
Północno-wschodnia część promenady,
Szczawno-Zdrój
188x 1938

Brak zdjęcia
współczesnego
"Był to parterowy budynek o symetrycznej bryle, ze spadzistymi dachami i malowniczymi wieżyczkami. Lekka, przeszklona architektura sprawiła, że w jego wnętrzu nie traciło się kontaktu z otaczającą przyrodą. Delikatna - chciałoby się rzec - bajkowa bryła pawiloniku była prawdziwą ozdobą parku uzdrowiskowego."[75] Pawilon wyburzono w roku 1938 podczas rozbudowy zakładu przyrodoleczniczego.
F.32. Czytelnia uzdrowiskowa w Pijalni Wód

Brunnenhaus, Oberbrunnen Trinkhalle
(przed IIWŚ)

Pijalnia Wód
ul. Kościuszki 23;
Szczawno-Zdrój

(?) (?)

Czytelnia uzdrowiskowa "mieściła się nad pijalnią główną. Zajmowała duże pomieszczenie, dobrze oświetlone bocznym i górnym światłem. Z jej poziomu można było kontaktować się z pijalnią, halą spacerową i promenadą za pośrednictwem wewnętrznych i zewnętrznych balkonów."[76] Nie istnieje.
F.33. Wypożyczalnia książek 

Villa Gutenberg

Pensjonat Lorien
ul. Sienkiewicza 14,
Szczawno-Zdrój

(?) (?) Brak zdjęcia
archiwalnego
b.d. Wypożyczalnia została zlikwidowana.
F.34. Wypożyczalnia książek w Dworze Pocztowym [77] Szczawno-Zdrój,
brak dokładnej lokalizacji.
(?) (?) Brak zdjęcia
archiwalnego
Brak zdjęcia
współczesnego
b.d. Wypożyczalnia nie istnieje.
F.35. Prywatna wypożyczalnia książek "Oświata"

Restauracja Jubilatka

Restauracja Gościniec Solicki
ul. Ratuszowa 5a,
Szczawno-Zdrój

1945 (?) (?) Brak zdjęcia
archiwalnego
b.d. Wypożyczalnia nie istnieje.
F.36.

Biblioteka Zarządu Miejskiego w Solicach Zdroju
(1948-19xx)

Miejska Biblioteka Publiczna
(19xx-19xx)

Miejska Biblioteka Publiczna im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego
(19xx-nadal )

Villa Salzbrunnerhof
(przed IIWŚ)

Budynek mieszkalny
ul. Ofiar Katynia 5,
Szczawno-Zdrój (lokal w Domu Społecznym)

1948 1955

Brak zdjęcia
współczesnego
b.d. Biblioteka przeniesiona do nowego lokalu w Koronie Piastowskiej (ówczesny Powiatowy Dom Kultury).

Hotel Preussische Krone
(przed IIWŚ)

Powiatowy Dom Kultury

Sanatorium Korona Piastowska
ul. Wojska Polskiego 1, Szczawno-Zdrój

1955 195x

b.d. Biblioteka przeniesiona do obiektu przy ul. Ratuszowej 5a (dawna Jubilatka).

Restauracja Jubilatka

Restauracja Gościniec Solicki
ul. Ratuszowa 5a, Szczawno-Zdrój

195x 1957 Brak zdjęcia
archiwalnego
b.d. Biblioteka przeniesiona do obiektu przy ul. Kościuszki 12 (obecnie siedziba banku).

Hotel Deutscher Adler
(przed IIWŚ)

Budynek mieszkalno-usługowy
ul. Kościuszki 12, Szczawno-Zdrój

1957 1974

b.d. Biblioteka przeniesiona do obiektu przy ul. Wojska Polskiego 4a.

Kaplica ewangelicka
(1852-1971)

Miejska Biblioteka Publiczna im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego
ul. Wojska Polskiego 4a, Szczawno-Zdrój

1974 xl

Biblioteka oferuje stanowiska z dostępem do internetu, zajęcia plastyczne, biblioterapeutyczne, teatralne dla dzieci, pomoc w korzystaniu z komputerów, szczególnie seniorom, ekspozycje prac regionalnych twórców. Biblioteka funkcjonuje. Nowy gmach biblioteki wybudowany został na fundamentach dawnej kaplicy ewangelickiej z 1852 roku.
G. KINA
1 2 3 4 5 6 7 8
G.1. Kino Victoria
w GDK Victoria

Hotel Glückhilf
(przed IIWŚ)

Wałbrzyska Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości
ul. 1 Maja 131,
Wałbrzych Sobięcin

 

(?) (?)

b.d. Kino zlikwidowano, budynek istnieje.
G.2. Kino Zorza

Schauburg-Lichtspiele, Schauburg-Café
(przed IIWŚ)

Kino Zorza
ul. Andersa 181,
Wałbrzych Biały Kamień

19xx 2010

Dawny Schauburg był popularnym wśród szczawieńskich kuracjuszy miejscem spotkań towarzyskich i wieczorków tanecznych, które oferowało również specjalną atrakcję - wyświetlanie najnowszych filmów. 

W grudniu 2007 roku Gazeta Wrocławska podała: "Wałbrzyszan, którzy wybrali się w pierwszy grudniowy weekend na film do kina Zorza, spotkała niemiła niespodzianka. Drzwi kina były zamknięte, a w gablocie z repertuarem pojawiła się kartka ze smutną informacją. - Z przykrością musiałem poinformować kinomanów, że Odra-Film wymówiła mi dzierżawę obiektu - nie kryje żalu Andrzej Bocheński. (...) Dyrekcja Odry-Film nie mogła przeboleć, że prywatna osoba potrafi lepiej od niej kierować kinem i jeszcze na tym zarabiać - przekonuje. (...) W ciągu sześciu ostatnich lat straty z tytułu prowadzenia kin Piaskowa Góra i Apollo wyniosły prawie 440 tys. zł. W tym samym okresie Zorza przyniosła Odrze-Film prawie 192 tys. zł zysku z tytułu dzierżawy."[78]

Kino Zorza działało jeszcze do roku 2010. To właśnie tu miała miejsce ogólnopolska premiera nagrywanego w Wałbrzychu filmu Komornik, na którą przybył reżyser Feliks Falk oraz grający główną rolę Andrzej Chyra.

Kino zlikwidowano z powodu uruchomienia multikina w Galerii Victoria. Budynek istnieje.
G.3. Kino Apollo

Kronenlichtspielhaus, Gasthaus Zur Krone
(przed IIWŚ)

Kino Apollo
ul. Armii Krajowej 42-42a,
Wałbrzych Stary Zdrój

19xx x

"W 1995 roku wałbrzyskie kino "Apollo" znalazło się na liście kin o najwyższej frekwencji w Polsce opublikowanej przez miesięcznik branżowy "Film Pro" z wynikiem ok. 80 tys. widzów. W tym czasie większość krajowych kin (także "Apollo") użytkowana była przez prywatne spółki w oparciu o umowę dzierżawy. Trudno było zatem od tych spółek wymagać, aby inwestowały środki finansowe w obiekty nie stanowiące ich własności. (...) Ówczesny stan obiektów kinowych miał bardzo duży wpływ na spadek frekwencji na seansach jaki nastąpił w 1996 roku."[79] Istnieje (nadal działa jako kino).
G.4. Kino hotelowe

Hotel Kaiserhof
(189x-1919)

Hotel Deutscherhof
(1919-1945?)

Teatr Lalki i Aktora
ul. Buczka 16;
Wałbrzych Śródmieście

Urząd Miejski
(dawny ZUS)
ul. Kopernika 2;
Wałbrzych Śródmieście

(?) 1945 Brak zdjęcia
archiwalnego
Prawdopodobnie w pierwszych latach działalności dawnego kina hotelowego jako Teatru Lalek, w sali wyświetlano jeszcze filmy (Kino Lalka). Kino nie istnieje. Dawna sala kina hotelowego została zaadaptowana na scenę i widownię Teatru Lalek.
G.5.

Kino Mieszko
w GDK Mieszko
(1945-196x)

Kino Kolejarz
(197x-199x)

Hotel Försterhaus
(przed IIWŚ)

Cyganeria (hotel robotniczy kopalni Wałbrzych)
(1945-196x)

Budynek mieszkalny
ul. Niepodległości 245,
Wałbrzych Podgórze

1945 199x

b.d. Kino zlikwidowano, kamienica istnieje.
G.6. Kino Przyjaźń ul. Rynek,
Wałbrzych Śródmieście

 

195x

 

196x Brak zdjęcia
archiwalnego
Brak zdjęcia
współczesnego
Prawdopodobnie mieściło się w kamienicy Rynek nr 5. Kino zlikwidowano, kamienica istnieje.
G.7. Kino Polonia

Gorkauer Bierhalle, Schauburg
(przed IIWŚ)

Filharmonia Sudecka
ul. Słowackiego 4-4a,
Wałbrzych Śródmieście
1945 198x

Pierwsza powojenna wzmianka o kinie pojawia się w lipcu 1945r.: "W dniu 1 lipca br. (niedziela) odbyła się w sali Kina Polonia w Wałbrzychu uroczysta Akademia z okazji Święta Morza, która ze względów technicznych została przełożona z piątku na niedzielę. Na program Akademii złożyły się: 1.Hymn Narodowy; 2.Zagajenie...Ob. Eugeniusz Szewczyk, Pełnomocnik Rządu R.P. na miasto Wałbrzych; 3.Referat "Polskie Morze"...Ob. Lisa Bakalewicz; 4.Deklamacja "Bałtyk"...Ob. Barbara Bakalewicz; 5.Referat "Śląsk Dolny wraca do Macierzy"...Ob. Dr. fil. Jan Bilek; 6.Pieśni polskie; 7.Deklamacja "Na tułaczkę"...Ob. Eugeniusz Matwiejczuk; 8.Rota Konopnickiej."[80]

Przez wiele pierwszych powojennych lat było to miejsce, gdzie odbywały się różnego rodzaju uroczystości: "Pełnomocnik rządu na miasto Wałbrzych zwany wówczas również starostą grodzkim 2 grudnia 1945r. w kinoteatrze "Polonia" wygłosił dla grupki polskiej inteligencji odczyt nt. "Stosunki polityczne, społeczne i gospodarcze Państwa Polskiego", w którym mówił o sprawach granic, rządzie, reformie rolnej, stosunkach do Związku Radzieckiego i wielu innych sprawach, takich jak ochrona zdrowia, uruchomienie fabryk, kultura i oświata. Mówił wówczas także o problemach aprowizacji, która należała do najbardziej skomplikowanych."[81]

Obiekt funkcjonował również jako kino. Jak podawała lokalna prasa w roku 1954 średnie zapełnienie sali kinowej wynosiło 87%.

Kino zakończyło działalność. W obiekcie nadal funkcjonuje filharmonia.
G.8. Kino Oaza Kamienica nr 5
ul. Staszica 5,
Wałbrzych
Nowe Miasto
(?) 198x

"Kino Oaza. Jedyne takie kino na świecie. Azyl wyrzutków i mekka wyklętych. Dziś nie ma już tego kina. Ale wtedy spędzaliśmy w nim wszystkie deszczowe popołudnia, puste godziny, z którymi nic się zrobić nie dało. Nie było dokąd pójść, więc tam się spotykaliśmy. Kasjerki i dyrektor sali byli bezsilni, ale wiedzieli, że nic im nie grozi z naszej strony. W poczekalni przy stolikach zasiadały najgorsze małoletnie męty dzielnicy. Nigdy jednak nie zdarzyło się żebyśmy zakłócili porządek tego miejsca. Ludzie przychodzili na filmy, my żeby posiedzieć, pogadać, napić się taniego wina przyniesionego za pazuchą. To było nasze miejsce i umieliśmy to uszanować. Jeśli chcieliśmy wejść na jakiś film, staraliśmy się zebrać pieniądze na bilet. Kiedy się nie udało i tak wchodziliśmy na salę, ale to była ostateczność. Zawsze się staraliśmy."[82]

"- Kiedy patrzę na to, co dzieje się z kinem, do którego kiedyś prowadzałem swoje wnuki na poranki, to nie mogę wprost uwierzyć, że miasto pozwala na taką dewastację - mówi Słaby. - Przecież jeszcze kilkanaście lat temu był to najładniejszy kameralny kinematograf w Wałbrzychu... (...) - Kiedy likwidowano kino, jego miejsce zajął komis meblowy - mówi Słaby. - Potem była tu jeszcze hala targowa, a teraz jakieś ciuchy. Szkoda takiego kina. Na pierwszym piętrze budynku, gdzie mieściła się "Oaza" przez wiele lat funkcjonował okręgowy zarząd dystrybucji filmów. Dzisiaj puste, częściowo powybijane okna straszą przechodniów."[83]

Kino zakończyło działalność. Budynek istnieje.
G.9. Kino Barbórka (Barburka)

Gasthof zur Eisenbahn
(przed IIWŚ)

Budynek mieszkalno-usługowy
ul. Wrocławska 86,
Wałbrzych Szczawienko

(?) (?)

b.d. Kino zlikwidowano, budynek istnieje.
G.10. Kino Górnik
w GDK Górnik

Lichspieltheater Capitol
(1929-1945)

Dom Oficera Armii Radzieckiej
(1945-1947?)

GieDeK
al. Wyzwolenia 23;
Wałbrzych Śródmieście

1929 1992

Repertuar z lat 50. XXw. obejmował niemal wyłącznie filmy produkcji radzieckiej, np.: "Dygnitarz na tratwie", "W pewnej rodzinie", "Wiejski Lekarz N". Prasa z tamtych lat tak pisała o GDK: "Dolny Śląsk posiada cztery zawodowe zespoły teatralne. Trzy z nich obrały jako swą siedzibę Wrocław (...), czwarty - Jelenią Górę. Wałbrzych leży na trasie między tymi dwoma miastami posiadającymi teatry. W jednym i drugim kierunku jest równie blisko. Wydawałoby się więc, że jeden z teatrów mógłby sprawować stały patronat nad wałbrzyskim Górniczym Domem Kultury, tutaj wystawiać część swoich premier, tu dawać regularne widowiska (...). Mogłoby tak być, gdyby Wałbrzychowi przyszedł z pomocą Cztow i gdyby kierownictwo GDK nie uprawiało partyzantki kutluralnej. (...) Kierownictwo GDK doszło do wniosku, że poziom kultury w Wałbrzychumoże podreperować tylko kino. To nic, że oddalona o dwieście metrów "Polonia" wykorzystuje swoją salę zaledwie w 87 procentach - kierownictwo GDK ma z kinem mniej kłopotu niż z teatrem."[84] Istnieje częściowo (wyburzono salę ze sceną i zapleczem). Są plany utworzenia w obiekcie Centrum Kultury im. Wałbrzyskich Górników.
G.11. Kino Bałtyk

Gasthof zur Gebirgsbahn

Hotel zur Gebirgsbahn mit Kino

Biblioteka pod Atlantami - filia nr 15 dla niewidomych

Kamienica nr 162
ul. Niepodległości 162;
Wałbrzych Podgórze

1946 (?) 195x

W kwietniu 1950 roku w Gazecie Robotniczej ukazała się następująca wzmianka: "Już od końca stycznia bież. roku kino "Bałtyk" w Wałbrzychu przy ul. Niepodległości 162 jest nieczynne. W związku z tym mieszkańcy dzielnicy Podgórze nie mają żadnej rozrywki kulturalnej. W gablotce obok wejścia widnieje wciąż napis "kino nieczynne, aż do odwołania". Kiedy wreszcie skończy się to odwołanie? Może odpowiednie czynniki zajmą się tą sprawą i udzielą konkretnych wyjaśnień. KF - Jan Ziętara."[84a] Kino zakończyło działalność. Budynek istnieje.
G.12. Kino Piaskowa Góra

Budynek usługowo-handlowy
ul. Broniewskiego 65d,
Wałbrzych Piaskowa Góra

1995 2009-2010 (?)

"Premierą filmu "Karmazynowy przypływ" zainauguruje jutro swoją działalność nowe wałbrzyskie kino. Na razie nie ma jeszcze nazwy. (...) Początek przedsięwzięcia, jak określa dyrektor, "ginie w pomroce dziejów". - Budowa trwała chyba 13 lat - mówi - dlatego nawet trudno określić w tej chwili jej koszt, zważywszy na wszystkie inflacje po drodze."[85]

W roku 1998 lokalna prasa informowała: "Nawet "Piaskowa Góra", jedyne nowe kino w województwie nie jest oblegane, choć seanse premierowe mają tu miejsce niekiedy w tym samym czasie co w Warszawie. Kinooperator Piotr Rakoczy powiedział nam, że przeciętnie przychodzi do kina 30-40 osób, nieco więcej w weekendy. Wszystko to jednak zależy od tego, czy akurat w telewizji nie ma czegoś ciekawego."[86]

Kino zakończyło działalność. Budynek istnieje.
G.13. Kino Cinema City
(Galeria Victoria)

Galeria Victoria
1 Maja 64,
Wałbrzych Sobięcin

2010 x

Dwudzieste dziewiąte kino tej sieci w Polsce. Oferuje 7 sal kinowych (łącznie 1500 miejsc). Kino działa
H. ORKIESTRY, ZESPOŁY MUZYCZNE I TANECZNE
1 2 3 4 5 6 7 8
H.1.

Wałbrzyska Orkiestra Symfoniczna
(1963-1978)
- od 1967 orkiestra działała jako półzawodowa

Filharmonia Wałbrzyska
(1978-1986)

Filharmonia Sudecka
(1986-nadal)

Filharmonia Sudecka
Słowackiego 4-4a;
Wałbrzych Śródmieście

1963 x

Utworzona na bazie dawnej Wałbrzyskiej Orkiestry Symfonicznej. Pierwsze próby odbywały się w auli Szkoły Muzycznej przy ul. Moniuszki, później w sali kinowej. GDK Górnik - dopóki nie zaadaptowano na potrzeby filharmonii sali kina Polonia. Józef Wiłkomirski tak wspominał rok 1978: "Miejskie Biuro Projektów we Wrocławiu (Wałbrzych w ogóle nie posiada własnego biura projektowego) podjęło się po ogromnej walce opracowania dokumentacji prac adaptacyjnych sali kina Polonia. Nic dziwnego, każda instytucja ma swoje plany roczne i dodatkowe zlecenia zakłócają tok normalnej pracy. Podobna walka czeka mnie z ewentualnymi wykonawcami."[87]

"Całkowitą nowością sezonu 1979/80 - i to nie tylko w skali województwa wałbrzyskiego - były audycje umuzykalniające dla przedszkoli. Koncerty te przybierały konwencję bajek i polegały na kojarzeniu stosownego tekstu z odpowiednią w klimacie muzyką, przy czy czym inaczej niż się to zazwyczaj dzieje w tego typu audycjach - funkcję ilustracyjną, a więc wtórną spełniała narracja literacka a nie kompozycja muzyczne."[88]

"O zakresie jej działalności świadczy fakt, iż w sezonie artystycznym 1980/81 dała 56 koncertów kameralnych, 25 koncertów symfonicznych oraz 596 audycji szkolnych, których wysłuchało 190 tys. osób z Wałbrzycha i woj. wałbrzyskiego."[89]

Istnieje
H.2.

Konserwatorium Muzyczne
(przed IIWŚ)

Miejskie Konserwatorium Muzyczne
(1945-1950)

Państwowa Szkoła Muzyczna i Państwowa Średnia Szkoła Muzyczna
(1950-1960)

Państwowa Szkoła Muzyczna i Państwowa Średnia Szkoła Muzyczna im. S.Monuszki
(1960-1966)

Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. S.Moniuszki
(1966-19xx)

Zespół Szkół Muzycznych im. S.Moniuszki
(19xx-nadal)

St. Johanns-Loge,
Gaststätte Haus Hindenburg
(przed IIWŚ)

Zespół Szkół Muzycznych
ul. Moniuszki 41;
Wałbrzych Śródmieście

(?) x

Konserwatorium jest uważane za pierwszą polską instytucję kulturalną w Wałbrzychu. Do organizowania szkoły zabrała się prof. Amelia Peszko (późniejszy pierwszy dyrektor), która przyjechała do Wałbrzycha w lipcu 1945 roku. W pochodzącej z tego okresu notatce dla pełnomocnika rządu pierwsza kierowniczka Wydziału Oświaty i Kultury F. Lieberman napisała: "Instrumenty zostały rozgrabione, pozostało tylko 7 fortepianów, 3 pianina, wiolonczela, flet i trochę nut."[90] Już w lipcu rozpoczęto sprzątanie budynku, w październiku odbyło się uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego dla ok. 100 uczniów, a już w lutym 1946 odbył się pierwszy popis uczniów.

"Z czasem placówka przestała być jedynym ośrodkiem życia kulturalnego w mieście, ale zasięg jej oddziaływania ciągle wzrastał. Ze szczególnym jednak naciskiem należy podkreślić, że przez długie lata - aż do chwili powstania Filharmonii - Szkoła Muzyczna, by tak rzec, grała rolę głównej sali koncertowej miasta. Gościli w niej znakomici, często europejskiej miary muzycy (...)."[91]

Jak podawał w swoim sprawozdaniu w roku 1947 Prezydent Wałbrzycha Eugeniusz Szewczyk "Ilość uczniów w Szkole Muzycznej: kurs średni - 24, kurs niższy - 196, razem: 220. Kurs nauki w tej szkole: kurs średni 6 lat, kurs niższy 5 lat. (...) Miejscowa Szkoła Muzyczna w okresie sprawozdawczym urządziła 8 imprez we własnym budynku."[92]

Istnieje
H.3.

Chór mieszany przy Technikum Górniczym
(1952-1955)

Zespół taneczny przy Technikum Budowy Maszyn Górniczych
(1952-1955)

Z połączenia powyższych powstał Dolnośląski Zespół Pieśni i Tańca Szkół Górniczych
(1955-19xx)

Górniczy Zespół Pieśni i Tańca Wałbrzych
(19xx-nadal)

Górniczy Zespół Pieśni i Tańca Wałbrzych
ma swoją stałą siedzibę w Wałbrzyskim Ośrodku Kultury Biały Kamień
ul. Andersa 185;
Wałbrzych Biały Kamień

1952 (1955) x


Brak
zdjęcia
współczesnego

Początkowo próby zespołu odbywały się w Klubie Handlowiec, w Domu Kultury Kolejarz, w wygospodarowanych pomieszczeniach Zespołu Szkół Zawodowych im. W.Pstrowskiego i w sali gimnastycznej tej szkoły.

"Pierwszy występ młodziutkiego zespołu, liczącego wówczas 200 osób, odbył się 2 grudnia 1955r. w sali Górniczego Domu Kultury w Wałbrzychu przy al. Wyzwolenia na uroczystej akademii szkół górniczych z okazji "Barbórki". Przyjęcie przez młodą i starszą publiczność było bardzo serdeczne. (...) Tego dnia Zespół wystąpił po raz drugi na uroczystej sesji Miejskiej Rady Narodowej w Wałbrzychu. Wałbrzyska prasa z uznaniem pisała o nowym zespole, który zapowiadał się obiecująco. Nie zachowały się niestety zdjęcia z tego występu, ale pamiętający go podkreślają, że materialna baza Zespołu była bardzo skromna. Brakowało barwnych ludowych kostiumów dla chóru, który długo występował w szkolnych strojach galowych."[93]

Warto wspomnieć o tym, że członkowie zespołu wystąpili jako statyści w filmie Hrabina Cosel, który był kręcony w scenerii Zamku Książ w sierpniu 1967 roku.

Istnieje
H.4.

Dęta Orkiestra Górnicza Victoria

Prywatna Dęta Orkiestra Górnicza Victoria

Przez wiele lat próby odbywały się w GDK Victoria, obecnie  Wałbrzyskiej Wyższej Szkole Zarządzania i Przedsiębiorczosci
ul. 1 Maja 131;
Wałbrzych Sobięcin
(?) 2010

Brak zdjęcia
współczesnego
W latach świetności grało w niej grubo ponad 50 muzyków, w zdecydowanej większości pracownicy kopalni Victoria. W czasie istnienia kopalni Victoria regularnie dwa razy w tygodniu odbywały się próby. Orkiestra kilka razy w roku koncertowała w wielu miastach Dolnego Śląska, brała udział w licznych konkursach orkiestr dętych, zajmowała się oprawą uroczystości kościelnych, oprawą muzyczną mszy z okazji Barbórki.  Orkiestra zajmowała się też oprawą uroczystości pogrzebowych (wszystkie wałbrzyskie cmentarze i sąsiednie miejscowości). Po likwidacji kopalń Ryszard Radoszewski stworzył prywatną orkiestrę górniczą, która grała na różnych uroczystościach (pogrzeby, dożynki, obchody 1 i 3 Maja, Boże Ciało, Barbórka, inne okazje). Po śmierci właściciela zakończyła działalność.
H.5.

Szkolna Orkiestra Dęta Ceramik

Orkiestra działa przy
Zespole Szkół w Szczawnie Zdroju im. M Skłodowskiej-Curie
(dawnym Technikum Ceramicznym)
(?) x Brak zdjęcia
archiwalnego
Brak zdjęcia
współczesnego
b.d. Istnieje
I. GALERIE
1 2 3 4 5 6 7 8
I.1.

Biuro Wystaw Artystycznych

Wałbrzyska Galeria Sztuki - Biuro Wystaw Artystycznych Zamek Książ

Poczta konna
(ok.1860-1867)

Piwiarnia Waldenburger Gesellschaftshaus
(przed IIWŚ)

Kamienica mieszkalno-usługowa
ul. Sienkiewicza 8;
Wałbrzych Śródmieście

1966 199x (?)

W roku 1985 o BWA mogliśmy przeczytać: "Od kilkunastu lat organizuje ono rocznie około 22 wystawy, na które uczęszcza ok. 15 tys. osób i bierze w nich udział ponad 100 twórców profesjonalistów i amatorów."[94]

Przeniesione do Zamku Książ

Schloss Fürstenstein
(przed IIWŚ)

Zamek Księżno (Książno)
(1946-1947)

Galeria w Zamku Książ
ul. Piastów Śląskich 1-8,
Wałbrzych Książ

199x (?) x Brak zdjęcia
archiwalnego
Galeria prowadzi działalność wystawienniczą. Istnieje
I.2. Wałbrzyska Galeria Rzeźby Plenerowej

Galeria
Teren miasta Wałbrzycha i Szczawna-Zdroju

1974-79 x

Pierwotnie galerię tworzyły 52 rzeźby rozmieszczone na terenie Wałbrzycha i 10 rzeźb w Szczawnie-Zdroju. "Inne miasta zazdrościły nam inicjatywy. W Legnicy i w Zielonej Górze próbowano nas naśladować. Powstało parę form z betonu (Legnica), kilka rzeźb w Zielonej Górze. (...) Po roku 1990 nastąpiło straszliwe dewastowanie bezcennych, bezbronnych i niechronionych obiektów. (...) Bezmyślne lub celowe wyzbywanie się takich skarbów to przykry objaw masowej głupoty i chamstwa. Zostało jednak tyle rzeźb, aby Wałbrzych mógł dalej szczycić się posiadaniem wyjątkowej kolekcji polskiej rzeźby plenerowej."[95] W znakomitej większości, w lepszym lub gorszym stanie, rzeźby tworzące galerię zachowały się do dzisiaj. Nieliczne z nich zaginęły lub są uszkodzone.
I.3. Galeria Technikum Mechanicznego

Technikum Mechaniczne
(1972-19xx)

Zespół Szkół nr 5 im. M.T.Hubnera
ul. Ogrodowa 2,
Wałbrzych Szczawienko

1972x(?) (?)

Działalność wystawiennicza - oprócz reprodukcji wystawiano również oryginalne dzieła sztuki, m.in. rysunki Włodzimierza Długopolskiego. Galeria nie istnieje, szkoła funkcjonuje.
I.4. Galeria Klubu NOT  Dom Technika NOT
ul. Szmidta 4a,
Wałbrzych Śródmieście
(?) (?) Brak zdjęcia
archiwalnego
Klub NOT prowadził okazjonalną działalność wystawienniczą. Galeria nie istnieje. W budynku organizowane są szkolenia, odbywają się również wesela.
I.5. Galeria
w hotelu robotniczym Kopalni Wałbrzych

Hotel robotniczy Gwarek

Blok mieszkalno-usługowy
ul. Moniuszki 66I-II,
Wałbrzych Śródmieście

(?) (?) Brak zdjęcia
archiwalnego
W październiku 1978r. otwarto poplenerową wystawę malarstwo "Sokołowsko’78". Galeria nie istnieje. Dawny hotel robotniczy pełni funkcje mieszkalno-usługowe.
I.6.

Galeria 3

Galeria Korytarz

Galeria Obok

(w WOK Piaskowa Góra)

WOK Piaskowa Góra
ul. Broniewskiego 65a,
Wałbrzych Piaskowa Góra
(?) (?) Brak zdjęcia
archiwalnego
Brak zdjęcia
współczesnego
Wystawa rysunku, grafiki, fotografii, poezji, prozy, zbiorów widokówek, itp. Istnieje
I.7. Galeria Książki
w Bibliotece pod Atlantami

Biblioteka pod Atlantami
ul. Rynek 9,
Wałbrzych Śródmieście

1994 x

"Galeria Książki jest salą wystawienniczą Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej "Biblioteki pod Atlantami" w Wałbrzychu i mieści się na drugim piętrze jej budynku głównego (Rynek 9). Istnieje od 1994 roku i organizuje wystawy o charakterze problemowym i monograficznym, popularyzujące dawną i współczesną sztukę książki. W kręgu szczególnego zainteresowania organizatorów są zagadnienia związane z estetyką pisma, ze sztuką drukarską i typografią, z ilustratorstwem (grafiką, rysunkiem i fotografią), introligatorstwem artystycznym, papiernictwem. Staramy się również przybliżać Odwiedzającym sylwetki wybitnych pisarzy oraz ich dzieła, upowszechniać ważne naszym zdaniem przejawy życia literackiego, pokazywać produkcję wydawniczą oficyn krajowych i zagranicznych. Nie stronimy od popularyzowania różnych form kolekcjonerstwa: bibliofilstwa, filatelistyki, filumenistyki, filokartystyki, zbierania plakatów, płyt gramofonowych i in."[96]

Istnieje
I.8. Galeria pod Atlantami

Biblioteka pod Atlantami
ul. Rynek 9,
Wałbrzych Śródmieście

1993 x

"29 września zainaugurowała działalność Galeria pod Atlantami. Otwarto wystawę „Tkaniny-struktury krajobrazu” ze zbiorów Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi".[97]

W ramach prowadzonej działalności wystawienniczej galeria prowadzi również rozwiniętą działalność edukacyjną: przewodnictwo po wystawach, spotkania autorskie, konsultacje, organizacja imprez kulturalnych (konkursy, recitale).

Istnieje
I.9.

Wałbrzyska Galeria Fotografii
(1975-1987)
w EMPiKu
przekształcona w

Wałbrzyską Galerię Sztuki
(1987-19xx)

Centralhotel
(1910-1945)

Kamienica mieszkalno-usługowa
al. Wyzwolenia 2;
Wałbrzych Śródmieście

1975 (?)

"Wałbrzyska Galeria Fotografii bardzo mocno zaznaczyła swoją obecność w życiu kulturalnym miasta. Z czasem stała się znana w całym kraju; np. w 1986r. w 3. numerze kwartalnika "Fotografia" ukazał się duży, ilustrowany artykuł pt. Wałbrzyska recepta, w którym Jan Maria Jackowski pisał: "Podnoszenie zrozumienia dla kultury wizualnej w Polsce należy do takich właśnie galerii. Przykład wałbrzyski dobrze chyba pokazuje, co to znaczy wychowywać przez fotografię, pozyskiwać jej sympatyków, wyrabiać ich smak i dowartościowywać miejscowe środowiska twórcze, organizując jeszcze wystawy."[98] Istnieje / nie istnieje (?)
I.9. Galeria Jednej Fotografii WOK Piaskowa Góra
ul. Broniewskiego 65a,
Wałbrzych Piaskowa Góra
1979 1983 Brak zdjęcia
archiwalnego
Brak zdjęcia
współczesnego
b.d. Nie istnieje
I.10. Prywatna Galeria Antyk Hala spacerowa
ul. Kościuszki 21-23,
Szczawno-Zdrój
(?) (?)

Prezentuje dzieła sztuki, w tym współczesne. Istnieje
J. TOWARZYSTWA
1 2 3 4 5 6 7 8
J.1.

Niemieckie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne
(1957-nadal)

Dom Niemieckiego Związku Górników,
Niemiecki Front Pracy
(przed IIWŚ)

Starostwo Powiatowe
al. Wyzwolenia 20,
Wałbrzych Śródmieście

1957 19xx

"Przewodniczącym NTSK był R.Riedel, sekretarzem początkowo Kurt Vierke. Od października 1958r. stanowisko sekretarza objął K.H.Krebs. To był już czas zaniku aktywności NTSK. W latach 1956-1958 NTSK prowadziło i finansowało 4 zespoły amatorskie. Największy, 65-osobowy zespół tańca i pieśni znalazł siedzibę i wsparcie materialne w Górniczym Domu Kultury w Wałbrzychu."[99] Siedziba towarzystwa przeniesiona została na ul. Lubelską 1.

Niederschlesische Bergbau A.G. Waldenburg (Nibag)
(przed IIWŚ)

Budynek usługowy
ul. Lubelska 1,
Wałbrzych Śródmieście

19xx x Brak zdjęcia
archiwalnego
"NTSK w Wałbrzychu założono w dniu 4. maja 1957 roku jako pierwsze towarzystwo tego rodzaju w Polsce. Działalność NTSK odtąd przerwał jedynie stan wojenny z roku 1981, po jego zakończeniu jednak ponownie ją podjęto z dużym zapałem. Od czasu ponownego zjednoczenia Niemiec NTSK wspierane jest przez Republikę Federalną Niemiec, co umożliwiło prężny rozwój jego działalności. NTSK liczy obecnie 720 członków mieszkających w rejonie Wałbrzycha, Kłodzka, Dzierżoniowa i Świdnicy. Głównym celem NTSK jest pielęgnacja języka ojczystego, kultury i obyczajów niemieckich."[100] Istnieje
J.2. Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Francuskiej
Oddział w Wałbrzychu
Z siedzibą w Boguszowie-Gorcach,
Budynek mieszkalny
ul. Kościuszki 1/10
(?) x Brak zdjęcia
archiwalnego
Jednym z głównych zadań Towarzystwa była i jest nauka języka francuskiego. Istnieje
J.3. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci

Niederschlesische Bergbau A.G. Waldenburg (Nibag)
(przed IIWŚ)

Budynek usługowy
ul. Lubelska 1,
Wałbrzych Śródmieście

1999 x Brak zdjęcia
archiwalnego
"TPD, jako oddział powiatowy funkcjonuje od 1999 roku, po zmianach administracyjnych w Polsce. Swoje oddziały prowadzi we wszystkich miastach wojewódzkich i powiatowych, a także w mniejszych miejscowościach. Podsiada status organizacji pożytku publicznego. TPD działa na rzecz rodzin, znajdujących się w potrzebie, dąży do wyrównania szans tych rodzin, pomaga niepełnosprawnym oraz osobom uzależnionym. TPD zrzesza w całym kraju ok. 150 tys. członków w Wałbrzychu – ponad 80. Oprócz odpisów podatkowych, na rzecz organizacji pozyskiwane są kwoty z wygrywanych konkursów, ogłaszanych przez gminy i fundacje, otrzymuje też darowizny rzeczowe i finansowe od sponsorów. TPD zajmuje się między innymi organizacją wypoczynku letniego i zimowego dla uczniów, prowadzi też świetlice środowiskowe na terenie Wałbrzycha."[101] Przeniesiono na ul. Chrobrego 45 w Wałbrzychu.

Gasthof "Zur Schiffahrt"
(przed IIWŚ)

Info Radio
(Radio Wałbrzych)

Oddział Powiatowy
ul. Chrobrego 45
Wałbrzych Śródmieście

(?) x

Istnieje

Koło Pomocy Dzieciom i Młodzieży Niepełnosprawnej
ul. Matejki 7
Wałbrzych Śródmieście

1992 x Brak zdjęcia
archiwalnego
"Koło Pomocy Dzieciom i Młodzieży Niepełnosprawnej Ruchowo w Wałbrzychu jest jednostką terenową Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Lokalizacja koła umiejscowiona jest w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej przy ul. Matejki 7. Właśnie do tej poradni trafiają wcześniej lub później rodzice, którzy maja problemy ze swoim dzieckiem. Na początku lat dziewięćdziesiątych dyrekcja oraz pracownicy poradni zainteresowali się potrzebami rodzin wychowujących niepełnosprawne dzieci. Podjęto inicjatywę zorganizowania terapeutycznych zajęć grupowych dla dzieci niepełnosprawnych ruchowo lub upośledzonych umysłowo. W efekcie, w 1992 roku z inicjatywy dyrektor poradni mgr Urszuli Polowy, psychologów tej poradni Zuzanny Kipińskiej i Iwony Żuk-Magierskiej, przewodniczącej oddziału TPD Elżbiety Sochy oraz grupy rodziców, którzy od pewnego czasu spotykali się w poradni, powstało Koło Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym Ruchowo. W 1996 roku, uchwałą Zjazdu Krajowego Komitetu, koło zmieniło nazwę na Koło Pomocy Dzieciom i Młodzieży Niepełnosprawnej Ruchowo. Działalność koła opiera się na pracy społecznej członków. Koło jest organizacją pozarządową, niedochodową. Terenem działania koła jest miasto Wałbrzych oraz powiaty; wałbrzyski i świdnicki. Od chwili powstania przez koło przewinęło się około 100 dzieci."[102]
J.4.

Dolnośląski Oddział Poznańskiego Towarzystwa Muzycznego z siedzibą w Szczawnie Zdroju
(1961-1966)

Towarzystwo Muzyczne im. H.Wieniawksiego w Szczawnie-Zdroju
(1966-1977),

które w roku 1977 zostało połączone z

Towarzystwem Krzewienia Kultury Muzycznej w Wałbrzychu
(1966-1977)

tworząc

Wałbrzyskie Towarzystwo Muzyczne im. H.Wieniawskiego
(1977-nadal)

Haus Riviera
(przed IIWŚ)

Dom Wczasowy FWP Magnolia I

Dom wczasowy
ul. Kopernika 2,
Szczawno-Zdrój

1961 x Brak zdjęcia
archiwalnego
"Z jego (Towarzystwa - przyp. red.) to inicjatywy w szczawieńskim parku uzdrowiskowym powstał pomnik Henryka Wieniawskiego dłuta prof. Bohdana Hoffmana. Ono, aż do 1989r. prowadziło w Wałbrzyskiem pięć orkiestr zdrojowych, które codziennie muzykowały w naszych kurortach. Przez 11 lat było współorganizatorem „Świdnickich Dni Muzyki Kameralnej”, (...) organizuje kursy gitary klasycznej (...), na które zjeżdżają setki młodych ludzi z wielu krajów."[103] Istnieje
K. INNE
1 2 3 4 5 6 7 8
K.1. Ogródek Geologiczny Zespół pałacowy
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. A.Silesiusa
(Zamek Czettriców)
ul. Zamkowa 4,
Wałbrzych Śródmieście
1969-75 (?)

Brak zdjęcia
współczesnego
Miejsce prezentacji okazów geologicznych, m.in. liczącej 250 mln lat tzw. strzały pnia drzewa szpilkowego, siedmiu kawałków pni karbońskich araukarii, kilkunastu głazów. Nie istnieje. Nie ustaliłem gdzie przeniesiono zbiory.
K.2. Centrum Nauki i Techniki ExploraPark Centrum Nauki i Techniki
ul. Moniuszki 66I,
Wałbrzych Śródmieście
1969-75 (?) Brak zdjęcia
archiwalnego
"Prawdziwy poligon dla miłośników nauki i techniki"[104] Istnieje

@Petroniusz

Przypisy:

[1] Czajka S., Przemiany Wałbrzycha, Wałbrzyskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Wałbrzych 1985, s. 95;
[1a] http://www.dolny-slask.org.pl, użytkownik dorotix;
[2] http://www.dolny-slask.org.pl, [za:] ABC Zamku Książ. 80 wiadomości. Wałbrzyskie Towarzystwo Kultury;
[3] http://www.dolny-slask.org.pl, użytkownik mroczan;
[4] http://www.teatr.walbrzych.pl/repertuar/
[5] Balińska G., Architektura zespołu uzdrowiskowego w Szczawnie-Zdroju, [w:] Kronika Wałbrzyska, tom VII; Roczniki Wałbrzyskie; Wałbrzyskie Towarzystwo Kultury; PWN Warszawa-Wrocław 1991, s. 70;
[6] http://www.dolny-slask.org.pl, użytkownik ryszard;
[7] Spacer po parku, Sudeckie Wiadomości Gospodarcze nr 2 (97), luty 1997;
[8] http://www.dolny-slask.org.pl, użytkownik moose;
[9] Wałbrzych. Zarys monografii miasta na tle regionu; pr. zbiorowa pod redakcją Michalkiewicza S., DTSK-Silesia, Wrocław 1993, s. 158-159;
[10] Bąk B., Drabent A., Trzydzieści pięć lat Teatru Lalek, [w:] Kronika Wałbrzyska; Roczniki Wałbrzyskie; Wałbrzyskie Towarzystwo Kultury; PWN Warszawa-Wrocław 1983, s.196;
[11] Ibid., s.196;
[12] Ibid., s.200;
[13] Wałbrzych. Zarys monografii miasta na tle regionu; pod redakcją Stanisława Michalkiewicza, DTSK-Silesia, Wrocław 1993 za Bąk B., Kultura, [w:] Wałbrzych, Historia - współczesność - perspektywy, pr. zbiorowa pod red. K.Krzyżagórskiego, Wrocław 1970, s.311;
[14] Czajka S., Samorząd Wałbrzycha w latach 1945-1950, [w:] Kronika Wałbrzyska; Roczniki Wałbrzyskie; Wałbrzyskie Towarzystwo Kultury; PWN Warszawa-Wrocław 1981; s. 39;
[15] Michalkiewicz (red.), op. cit., s.311-312;
[16] Czajka, Przemiany Wałbrzycha, op. cit., s. 98;
[17] Michalkiewicz (red.), op. cit., s.339-340;
[18] Michalkiewicz (red.), op. cit., s.313;
[19] Michalkiewicz (red.), op. cit., s.317;
[20] http://www.teatrwilliam-es.com/
[21] Balińska, Architektura zespołu uzdrowiskowego w Szczawnie-Zdroju, op. cit., s.68;
[22] G.Balińska, Monografia: Uzdrowiska dolnośląskie. Problemy rozwoju i ochrony wartości kulturowych do II wojny światowej, Prace naukowe Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1991, s. 224-225;
[23] Balińska, Architektura zespołu uzdrowiskowego w Szczawnie-Zdroju, op. cit., s.68;
[24] http://www.teatr-zdrojowy.pl/historia;
[25] Bełdzikowski R., Niemcy i Żydzi w Wałbrzyskiem w latach 1945-1960 (zarys problematyki), [w:] Rocznik Województwa Wałbrzyskiego 1997, Wałbrzyskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Wałbrzych 1997, s. 15;
[26] http://www.muzeum.walbrzych.pl/historia;
[27] ibid;
[28] ibid;
[29] Czajka, Przemiany Wałbrzycha, op. cit., s.98;
[30] http://www.gross-rosen.eu/
[31] http://www.starakopalnia.pl/pl/historia
[32] ibid;
[33] Michalkiewicz (red.), op. cit., s.340; 
[34] Małolepsza M., Górniczy Zespół Pieśni i Tańca „Wałbrzych”, [w:] Kronika Wałbrzyska, tom VII; Roczniki Wałbrzyskie; Wałbrzyskie Towarzystwo Kultury; PWN Warszawa-Wrocław 1991, s. 118;
[35] Jak Giedek-a z popiołów, Sudeckie Wiadomości Gospodarcze nr 11 (94), listopad 1996;
[36] Haak J., Od „Laski” do „Lampki”, [w:] Kronika Wałbrzyska; Roczniki Wałbrzyskie; Wałbrzyskie Towarzystwo Kultury; PWN Warszawa-Wrocław 1981; s. 231;
[37] Michalkiewicz (red.), op. cit., s.340-341; 
[38] Czajka, Przemiany Wałbrzycha, op. cit., w.99;
[39] Poniatowianie bez domu kultury, Gazeta Robotnicza, 11.01.1995;
[40] Dogorywanie osiedlowej kultury, Gazeta Robotnicza, 20.06.1995;
[41] Michalkiewicz (red.), op. cit., s.300;
[42] Kronika Związku Zawodowego Pracowników KWK Thorez w Wałbrzychu, 1983;
[43] http://www.wok.walbrzych.pl/index.php?id=zajecia
[44] Czajka, Przemiany Wałbrzycha, op. cit., s.99;
[45] Wałbrzyski Informator Kulturalny, październik 1996, s.32;
[46] Strategia rozwoju kultury dla Wałbrzycha na lata 2006-2013, załącznik do Uchwały Nr LV/418/06 Rady Miejskiej Wałbrzycha z dnia 31 sierpnia 2006r., s.5;
[47] http://www.wok.walbrzych.pl/index.php?id=zajecia
[48] http://www.smpodzamcze.com.pl/osk/strony/sekcje.htm
[49] http://www.smpodzamcze.com.pl/osk/strony/kalendarz_imprez.htm
[49a] http://www.dolny-slask.org.pl, użytkownik alexanders;
[50] Ratajczak R., Alternatywne Galerie Sztuki w Wałbrzychu, [w:] Kronika Wałbrzyska, tom VII; Roczniki Wałbrzyskie; Wałbrzyskie Towarzystwo Kultury; PWN Warszawa-Wrocław 1991, s. 104-105;
[51] Spotkanie w Handlowcu, Trybuna Wałbrzyska nr 20, 19-26.05.1970;
[52] Ratajczak, op. cit., s.96;
[53] Ibid, s.96;
[54] Ibid, s.96;
[55] Ibid, s.97-98;
[56] Ibid, s.98-99;
[57] ] Trybuna Wałbrzyska;
[58] Bisek-Grąz M., Powojenny Wałbrzych, Miasto kultur, Oddział Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” w Wałbrzychu, Wałbrzych 2009, s.86, [za:] Wojecki M., Osadnictwo i adaptacja Greków do środowiska wałbrzyskiego, Kronika Wałbrzyska, tom V; Wałbrzych 1986, s. 102, 106;
[59] Bisek-Grąz, op. cit., s.87-88;
[60] Dom Pracy Twórczej w Szczawnie Zdroju, Trybuna Wałbrzyska nr 43, 27.10 - 02.11.1970;
[61] Pół wieku wałbrzyskich bibliotek publicznych, Wojewódzka Biblioteka Publiczna, Wałbrzych 1995, s. 45;
[62] Pół wieku..., op. cit., s. 45;
[63] Pół wieku..., op. cit., s. 48;
[64] Pół wieku..., op. cit., s. 16-17;
[65] Pół wieku..., op. cit., s. 17;
[66] Pół wieku..., op. cit., s. 53-54;
[67] Pół wieku..., op. cit., s. 19;
[68] Pół wieku..., op. cit., s. 19;
[69] Pół wieku..., op. cit., s. 46;
[70] Pół wieku..., op. cit., s. 60;
[71] www.dolny-slask.org.pl [za:] Trybuna Wałbrzyska, 1974;
[72] Jak GDK-a z popiołów, op. cit., s.4;
[73] Dogorywanie osiedlowej kultury, Gazeta Robotnicza, 20.06.1995;
[74] http://www.dolny-slask.org.pl;
[75] Balińska, Architektura zespołu uzdrowiskowego w Szczawnie-Zdroju, op. cit., s.69;
[76] ibid;
[77] Jankowski K., Życie dawnego kuracjusza, Szczawieńskie opowieści, Burmistrz Szczawna-Zdroju, grudzień 2011, s. 8;
[78] Nad Zorzą zawisły czarne chmury, Gazeta Wrocławska, 04.12.2007;
[79] Wczoraj i dziś wałbrzyskich kin, Sudeckie Wiadomości Gospodarcze nr 12 (107), grudzień 1997;
[80] Uroczystość Święta Morza, Tygodnik Polski nr 1, Wałbrzych (Śląsk Dolny), 01-07.07.1945, str. 1;
[81] Malinowski M., Dokumenty lat 1945-1949, Początek Polskiego Wałbrzycha, Wałbrzych 1995, s. 26;
[82] http://www.parnas.pl/index.php?co=talenty&id=29
[83] Kinematografu czar, Robotnicza Gazeta Wrocławska, 18.03.1998;
[84] Paradoksy kulturalne, Wałbrzyska Trybuna nr 1, 28.09.1954, s. 3;
[84a] Ziętara J., Reflektorem po mieście, Gazeta Wrocławska, 03.04.1950;
[85] Z karmazynowym przypływem, Gazeta Wyborcza, 14.09.1995;
[86] Krzesło z wyskubaną gąbką, Tygodnik Wałbrzyski nr 50, 15-21.12.1998;
[87] Wiłkomirski J., Fragmenty pamiętnika, który - gdyby został napisany - brzmiałby właśnie tak, [w:] Kronika Wałbrzyska; Roczniki Wałbrzyskie; Wałbrzyskie Towarzystwo Kultury; PWN Warszawa-Wrocław 1981; s. 263;
[88] Michalkiewicz (red.), op. cit., s.299;
[89] Czajka, Przemiany Wałbrzycha, op. cit., s.99;
[90] Kronika Wałbrzyska, tom IX; Roczniki Wałbrzyskie; Wałbrzyskie Towarzystwo Kultury; PWN Warszawa-Wrocław 1995;s. 258;
[91] Michalkiewicz (red.), op. cit., s.294;
[92] Malinowski M., Dokumenty lat 1945-1949, Rok Drugi, Wałbrzych 1995, s. 20-21;
[93] Małolepsza, op. cit., s. 118;
[94] Czajka, Przemiany Wałbrzycha, op. cit., s. 103;
[95] Wałbrzyska Galeria Rzeźby Plenerowej, Oddział Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” w Wałbrzychu, Wałbrzych 2011, s. 2;
[96] http://gk.atlanty.pl/">http://gk.atlanty.pl/
[97] Pół wieku..., op. cit., s. 77-78;
[98] Ratajczak R., op. cit., s. 112;
[99] Bełdzikowski R., op. cit., s. 15;
[100] http://www.ntkswroclaw.vdg.pl/pl/mniejszosc-niemiecka-w-polsce/mniejszosc-niemiecka-na-dolnym-slasku/140-niemieckie-towarzystwo-kulturalno-spoleczne-w-walbrzychu
[101] http://walbrzych.owes.pl/baza-podmiotow/podmiot/towarzystwo-przyjaciol-dzieci-oddzial-powiatowy-w-walbrzychu/
[102] http://www.kolowalbrzych.org.pl/dzialalnos
[103] Wałbrzyski Informator Kulturalny, czerwiec 1996, s. 13
[104] http://www.dolny-slask.org.pl, użytkownik dasio1974;


/ /
/ / /
/ / /
Mmaciek | 2012-10-11 19:52:57
Brawo! Niezła robota ;-)
janusz50938 | 2012-10-11 23:51:11
Lp. 3 ( Pawilon Muzyczny, Sobięcin)proszę poprawić datę zakończenia działalności, było to w połowie lat sześćdziesiątych XX wieku ( z dzieciństwa pamiętam ten pawilon muzyczny).
Petroniusz | 2012-10-12 19:34:55
Poprawione, dzięki.
maras | 2012-10-12 02:41:16
Kapitalne!!!
ragnar | 2012-10-12 11:16:51
Noo Petro teraz to mnie zgniotłeś :) Można by było dodać do spisu jeszcze
Petroniusz | 2012-10-12 19:35:40
Nie bardzo rozumiem ten link... :(
ragnar | 2012-10-12 20:57:59
Galeria rzeźby.
olsen | 2012-10-13 13:49:01
Doskonała robota. :) Taką mam uwagę co do Teatru Lalek - do 1999 nosił on nazwę Państwowego Teatru Lalek (a nie Lalki i Aktora), a przez pewien czas (na przełomie lat 50 i 60 - muszę ustalić) pełna nazwa brzmiała bodajże Państwowy Teatr Lalek "Pacuś".
Petroniusz | 2012-10-13 23:15:47
Nie słyszałem o tym Pacusiu, ciekawe. Chętnie się dowiem szczegółów. Ustalając nazwy opierałem się na historii teatru ze strony .
marekbp | 2012-10-13 18:44:55
Klub Budowlanych "Pod wiechą", przy którym podany jest brak lokalizacji to nic innego jak obecny sklep motoryzacyjny na Broniewskiego (przy skrzyżowaniu z Piętnastolecia). Tak przy okazji, przez pewien czas w tym budynku funkcjonował sklep spożywczy, który "z rozpędu" też nazywał się Pod Wiechą (lub też Wiecha, nie pamiętam już dokładnie).
Petroniusz | 2012-10-13 23:04:01
Dziękuję, uzupełnię w najbliższym czasie. :)
piotr.retecki | 2013-01-06 15:49:49
Siedziba Zespołu Pieśni i Tańca Freundschaft znajdowała się w Szczawnie Zdroju przy ul. Równoległej 16.
Petroniusz | 2013-01-07 23:17:55
Cenna informacja, dziękuję. :)
Petroniusz | 2013-01-08 19:03:18
Dosłownie dzisiaj pojawiły się nowe informacje na temat tego zespołu. W "Wałbrzyskich szkicach" (część pierwsza długo oczekiwanej Monografii Wałbrzycha) historii tego zespołu poświęcono dwie strony. Pierwsza siedziba zespołu to obecna Korona Piastowska. Zespół działał dosyć prężnie: były takie lata, kiedy dawał ok. 250 koncertów rocznie na Dolnym Śląsku i w województwie opolskim. Wiesz może w jakich latach siedziba zespołu mieściła się przy ul. Równoległej? O tym w "szkicach" ani słowa... :(
piotr.retecki | 2013-01-09 18:37:59
Freundschaft miał siedzibę przy ul. Równoległej 16 od 1 lutego 1954 r. Dostał budynek od Miejskiej Rady Narodowej w Szczawnie - Zdroju. Nie znalazłem informacji, żeby zmieniano siedzibę, która była wystarczająca bo zespół się od 1954 r. nie powiększył. Zatem siedzibę miał tam w latach 1954 - 1959, aż do likwidacji. Jeśli chodzi o literaturę, to polecam lekturę najnowszego numeru (tzn. tego który się dopiero ukaże) kwartalnika "Sobótka"; tam zostanie szeroko przedstawiona historia Zespołu Pieśni i Tańca "Freundschaft".
alexanders | 2016-11-25 08:33:56
D.9 - W tym budynku była siedziba Hufca ZHP Ziemi Wałbrzyskiej, Dom Kultury Dzieci i Młodzieży był jego częścią z tego co wiem.
Petroniusz | 2016-11-27 21:06:27
Dziękuję, wkrótce zrobię aktualizację.
Petroniusz | 2020-04-11 22:31:19
Zaktualizowałem artykuł o "odkryte" kino Bałtyk, które działało krótko po wojnie w budynku przy ul. Niepodległości 162.